راحت بعافيةٍ وابتكرت بفجيعةٍ ترغيباً وترهيباً وتخويفاً وتحذيراً فذمّها رجال غداة الندامةِ وحَمِدَها آخرون يوم القيامة ذكّرتهم الدنيا فتذكّروا وحدّثتهم فصدّقوا و وعظتهم فاتّعظوا[1].

از آنچه گذشت روشن مي‏شود كه نشأه طبيعت براي دست‏يابي به تكامل ضرورت دارد و سعادت اخروي انسان را فراهم مي‏كند.

عبرت‏آموزي دنيا

خداي سبحان جهان را نيكو آفريد؛ (الذي أحسن كلّ شي‏ء خلقه... )[2]؛ هر آن‏چه كه خير و نيك است، به خداي سبحان باز مي‏گردد. دنيا خانه خوب و عالَم زيبايي است، نسبت به كسي كه هر دو بُعد آن را بنگرد و از حوادث دنيا عبرت بگيرد، ولي درس‏هاي عبرت‏انگيز فراوانند و عبرت‏آموز كم، چنان‏كه اميرمؤمنان(عليه‌السلام)مي‏فرمايد: «ما أكثر العبر وأقلّ الإعتبار»[3].

عبرت گرفتن از تحولات و دگرگوني‏هاي دنيا عبادتي است كه همانند تفكر بيشترين عبادتي بود كه ابوذر را به خود مشغول مي‏كرد، چنان‏كه امام صادق(عليه‌السلام) مي‏فرمايد: «كان أكثر عبادة أبي‏ذر رحمةالله عليه التفكر والإعتبار»[4].

در جهان بد و شرّ مطلق وجود ندارد. دنيا هم دار غرور است و مورد مذمت واقع شده است، و هم زيبايي دل‏پذيري دارد كه همان تغيير و دگرگوني آن است. يكسان نبودن دنيا اين درس و پيام مهم را به همراه دارد كه هر كس بايد بداند، چندروزي بيش نوبت او نيست و اين بهترين و زيباترين چهره دنياست. ممكن نيست، انسان عاقلي كه روزانه شاهد مرگ و مرض و جابه‏جايي و گردش سمت‏ها، مقام‏ها و امكانات در دست افراد گوناگون است، فريب دنيا را بخورد.

[1] ـ نهج‏البلاغه، حكمت 131.

[2] ـ سوره سجده، آيه 7.

[3] ـ نهج‏البلاغه، حكمت 297.

[4] ـ بحارالأنوار، ج22، ص431.