خلاصه اينكه، سنگ‏زدن به جمره‏ها رمز و نشانه‏اي از رمي ديو درون و بيرون و راندن شيطان انس و جنّ است. پس اگر كسي خود جزو شياطين انسي بود، هرگز قدرت و لياقت تبرّي و رمي حقيقي را ندارد؛ چنانكه اگر شيطان همنشين كسي شد، او نمي‏تواند همراه خود را رمي كند: (ومن يعشُ عن ذكر الرحمن نقيّض له شيطاناً فهو له قرين)[1]، (ومن يكن الشيطان له قريناً فساء قريناً)[2].

كيفر كسي كه از نام و ياد حق غافل است، آن است كه خداوند شيطان را قرين و مقارن او مي‏كند و كسي كه شيطان قرين او شد، به همسفر بدي مبتلاست و او ديگر همراه و قرين خود را رمي نمي‏كند و چنين كسي به سرّ رمي جمرات نرسيده و حجّ او ناقص است.

پيشينه رمي و رجم

1 ـ رمي جمرات، پيش از اسلام نيز معهود و معمول بود و از سنّتهاي به‏جا مانده از مناسك حضرت ابراهيم(عليه السلام) بود. گفته شده: حضرت مسيح(عليه‏السلام) قصد خوردن انجير از درخت مخصوص آن كرد و آن شجررابي‏ثمر يافت و آن را لعنت كرد؛ ترسايان، مكان آن درخت ملعون را رجم مي‏كنند، و آيه19 از اصحاح21 انجيل بر اين مطلب دلالت دارد[3].

[1] ـ سوره زخرف، آيه 36.

[2] ـ سوره نساء، آيه 38.

[3] ـ دائرة معارف القرن العشرين، ج 9، ص 465 ـ 464.