افعال مدح و ذمّ افعالي هستند که براي ايجاد مدح (ستايش) و يا ذمّ (نکوهش) وضع شده اند، و بعد از آنها دو اسم مرفوع ذکر مي شوند که اوّلي را فاعل و دوّمي رامخصوص به مدح
افعال مدح عبارتند از : نِعْمَ، حَبَّذا.
افعال ذمّ عبارتند از: بِئْسَ، ساءَ.
مثال: نِعْمَ الرَّجُلُ زيدٌ (زيد خوب مردي است).
روش ترکيب: اسم مخصوص بهمدح يا ذم، در ترکيب بايد يکي از عناوين ترکيبي را داراي باشد و در ترکيب آن دو وجه ذکر شده است: ترکيب اوّل: نِعَْ: فعل مدح، الرَّجُلُ: فاعل، زيدٌ: خبر براي مبتداي محذوف يعني هو.
ترکيب دوّم: نِعْمَ: فعل مدح، الرَّجُلُ: فاعل، نِعْمَ الرَّجُلُ: خبر مقدّم، زيدٌ: مبتداي مؤخّر.
تذکر: فاعل در حبَّذا کلمه «ذا» مي باشد و هميشه به همين صورت است، يعني با مفرد و تثنيه و جمع مذکّر و مؤنّث بودن مخصوص به مدح تغييري نمي کند مثل: حَبَّذا زيدٌ و الزّيدانِ و الزّيدونَ و هُنْدٌ و .