اى فرزند آدم روزى بر دو قسم است: روزيى كه تو در پى آنى، و روزيى كه آن در پى توست و اگر تو به سوى آن نروى آن به سوى تو آيد. پس غم يكساله بر غم يكروزه ميفزاى. روزى هر روز هم آن روز تو را بس. اگر سالى از زندگى تو باقى باشد، خداى تعالى در بر آمدن هر بامداد قسمت آن روز بى درنگ برساند و اگر سالى از عمر باقى نباشد غم روزى آن روز كه نباشى چه خورى؟ هيچ جوينده بر روزى تو هرگز بر تو پيشى نگيرد و هيچ پيروزمند در روزى تو هرگز بر تو پيروز نگردد. و بر هر چه تو را مقدر است درنگ و كندى هرگز دست نيابد. سيد شريف رضى گويد: اين سخنان را در پيش در اين باب باز گفتيم اما مطلب در اينجا روشنتر و مشروحتر بيان شده است از اينرو آن را به قاعده اى كه در آغاز كتاب مقرر داشتيم تا اگر سخنانى به تكرار با افزونى زيباتر گفته شده باشد به تكرار بگوييم از نو بيان كرديم).
بسا كسا كه روز به زندگى روى آورده اما شب آن روز را نبيند و بسا كسا كه در آغاز شب به نعمت او غبطه خورند اما در پايان شب بر مرگ او زارى كنند.
تا سخن نگفته باشى سخن در بند توست و چون گفتى تو در بند آنى. پس هم آنسان كه سيم و زر خويش را گنجينه مى نهى زبان در گنج خانه دهان نگاهدار. بسا سخن كه نعمتى سلب كرد و نقمتى فرا پيش آورد.
چيزى كه ندانى مگوى بلكه همه آنچه دانى نيز مگوى، چه، خداى تعالى بر همه اعضاى پيكرت واجباتى مقرر فرموده است كه روز رستاخيز بر تو به حجت برخيزند.
بپرهيز از اين كه خداى تو را به هنگام نافرمانى خود بيند و فرمانبردارى تو نبيند وگرنه از زيانكاران باشى، پس هر گاه توانايى، در فرمانبردارى حق توانا باش، و چون ناتوان گردى سركشى از فرمان او را ناتوان باش.
دلبستگى و آرامش به دنيا با اينهمه ناپايدارى كه از آن بينى از نادانى است و كوتاهى در كردار شايسته، با يقين به پاداش آن، زيانكارى آشكار است و اطمينان به كسى كه او را نيازموده باشى نشانه درماندگى است.
از خوارمايگى دنيا نزد پروردگار اين بس كه جز در دنيا نافرمانى او نمى توان كرد و جز به ترك دنيا به نيكبختيهايى كه نزد اوست نمى توان رسيد.
هر كس كه در كار كند باشد نسب كار او را سرعت ندهد. در روايتى ديگر: هر كس منزلت خويش از دست بدهد منزلت نياكان او را سود نبخشد.
آن كس كه در پى چيزى باشد اگر به همه آن نرسد به پاره اى از آن دست يابد.
آن خير كه در پى آتش دوزخ داشته باشد خير نيست و آن شر كه به دنبال بهشت داشته باشد شر نيست. هر نعمت جز بهشت ناچيز است و هر بلا جز آتش عافيت.