شناخت فرهنگ جاهليت خداوند، پيامبر اسلام، حضرت محمد (ص) را هشداردهنده جهانيان مبعوث فرمود، تا امين و پاسدار وحى الهى باشد، آنگاه كه شما ملت عرب، بدترين دين را داشته، و در بدترين خانه زندگى مى كرديد، ميان غارها، سنگهاى خشن و مارهاى سمى خطرناك فاقد شنوايى، بسر مى برديد، آبهاى آلوده مى نوشيديد. و غذاهاى ناگوار مى خورديد، خون يكديگر را به ناحق مى ريختيد، و پيوند خويشاوندى را مى بريديد، بتها ميان شما پرستش مى شد، و مفاسد و گناهان، شما را فرا گرفته بود.
مظلوميت و تنهايى على (ع) پس از وفات پيامبر (ص) و بى وفايى ياران به اطراف خود نگاه كرده ياورى جز اهل بيت خود نديدم، (كه اگر يارى كنند، كشته خواهند شد و به مرگ آنان رضايت ندادم) چشم پر از خار و خاشاك را ناچار فرو بستم، و با گلويى كه استخوان شكسته در آن گير كرده بود جام تلخ حوادث را نوشيدم، و خشم خويش فرو خوردم، و بر نوشيدن جام تلخ تر از گياه حنظل، شكيبايى نمودم. (قسمت ديگرى از همين خطبه:) معرفى عمروعاص و ضرورت آمادگى نظامى عمروعاص با معاويه بيعت نكرد. مگر آنكه شرط كرد تا براى بيعت درهم و دينار فراوان بگيرد، كه در اين معامله شوم، دست فروشنده هرگز به پيروزى نرسد و سرمايه خريدار به رسوايى كشانده شود. اى مردم كوفه، آماده پيكار شويد، و ساز و برگ جنگ فراهم آوريد، زيرا كه آتش جنگ زبانه كشيده و شعله هاى آن بالا گرفته است، صبر و استقامت را شعار خويش سازيد كه پيروزى مى آورد