فرهنگ موضوعات کلی نهج البلاغه

‌صفحه‌ى 38

1- علل سقوط و وابستگى مردم بصره كنتم جند المرأة، و أتباع البهيمة،... و دينكم نفاق خ 13 1 و 2 (شما لشكر يك زن بوديد و پيروان حيوان... دين شما دوروئى است)

2- علل فساد زدگى أخلاقكم دقاق، و عهدكم شقاق، و دينكم نفاق خ 13 1 و 2 (اخلاق شما پست، و پيمان شما شكسته شده، دين شما دوروئى است)

3- اخلاق سياسى دروغين مردم بصره كنتم جند المرأة، و أتباع البهيمة رغا فأجبتم، و عقر فهربتم أخلاقكم دقاق، و عهدكم شقاق خ 13 1 و 2 (شريك يك زن و پيرو يك حيوان بوديد تا صدا در مى‏داد مى‏جنگيديد، وقتى كشته شد فرار كرديد، اخلاق شما پست، و پيمان شما گسسته است)

4- خبر از تحولات سياسى در آينده دور بصره كأنّى بمسجدكم كجؤجؤ سفينة قد بعث اللَّه عليها العذاب من فوقها و من تحتها خ 13

2- 7 (گويا مسجد شما مردم بصره را در آب غرق شده مى‏نگرم كه چونان سينه كشتى روى آب قرار دارد، كه خدا عذاب را از آسمان و زمين بر آن باريد)

دوّم- اخلاقى، علمى

1- نكوهش از اخلاق اجتماعى مردم بصره أخلاقكم دقاق، و عهدكم شقاق، و دينكم نفاق خ 13 1 و 2 (اخلاق شما پست، و پيمان شما شكسته شده، دين شما دوروئى است)

2- نقش عوامل جغرافياي در اخلاق اجتماعى مردم‏