شيخ مفيد اعلى اللَّه مقامه مىنويسد: براى حضرت ابوالحسن موسى عليهالسّلام سى و هفت فرزند پسر و دختر بود و ضمن برشمردن آنان مىفرمايد: و فاطمةالكبرى و فاطمةالصغرى... (29)
و ظاهر اين است كه حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعليها همان فاطمه كبرى باشد. هرچند شيخ مفيد قدّس سرّه راجع به اين موضوع سخنى نفرموده است.
بالاخره اين بانوى گرانقدر داراى مقامى بس شامخ و رفيع مىباشد و ائمهطاهرين صلواتاللَّهعليهماجعين از اين بانوى باجلالت و با تمام جليل و تكريم ياد كردهاند و حتى پيش از ولادت آن حضرت، بلكه پيش از ولادت پدر بزرگوارش نام او بر لسان بعضى از ائمه طاهرين صلواتاللَّهعليهماجمعين آمده و از مقام شامخش سخن گفتهاند.
و بر اثر همين تجليلات خاصهاى كه امامان معصوم از او كرده و به اقتضاى فضايل ذاتى و منقبتهاى فراوانى كه در وجود پاك او متبلور است، شهر قم از عظمت و جلال خاصّى برخوردار گرديده، مركزيت براى جهان تشيّع پيدا كرده و امروز قم شهرت جهانى دارد و اولين چيزى كه از لفظ و واژه "قم" به اذهان مردمان جهان تداعى مىشود، حضرت فاطمه معصومه سلاماللَّهعليها و قبر منور آن حضرت است كه به عنوان يك زيارتگاه بسيار مهم در همه جا تلقى مىشود و شهرستان قم از ديرزمان به عنوان يك شهر زيارتى قلمداد مىشده است كه صرفاً براى زيارت قبر منور حضرت معصومه سلاماللَّهعليها از راههاى دور و نزديك به آنجا آمده، اين ضريح مطهّر و بقعه و بارگاه باشكوه را زيارت مىكردهاند.
چنانچه قبلاً ذكر شد نام نامى آن بانوى معظّمه، فاطمه است كه گاهى هم به عنوان فاطمه كبرى از او نام برده شده است، زيرا حضرت موسى بن جعفر عليهالسّلام دختر ديگرى نيز به نام فاطمه داشتهاند كه براى تمايز آن دو از يكديگر فاطمه مدفون در قم را فاطمه كبرى ناميدهاند و در فقرهاى از فقرات زيارت آن معظّمه به همين نام از آن حضرت ياد شده است؛ آنجا كه مىخوانيم "يا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ".
و در عين حال شهرت كامل و گستردهاى به "معصومه" پيدا كردهاند به گونهاى كه گاهى اسم مباركشان براى بسيارى ناآشناست، وليكن واژه معصومه براى همگان آشنا بوده و يادآور همين بانوى باعظمت و وقار و يادگار حضرت موسى بن جعفر عليهالسّلام مىباشد و معرّف و امتياز روشن قم به شمار مىرود. بلكه در قسمتى از بلاد جنوبى و احياناً مناطق ديگر، قم را همراه با نام مقدّس معصومه ياد مىكنند و به عنوان معصومهقم نام مىبرند.
و اين خود مسألهاى قابل توجّه و تعمّق است كه اين لقب از كجا نشأت يافته است. آيا لقبى است كه از ناحيه قدس پدر بزرگوار يا برادر عاليقدرش حضرت رضا عليهالسّلام، يا از امامان بعد صلواتاللَّهعليهماجمعين سرچشمه گرفته؟ يا اينكه اين لقب، لقبى مردمى و خودجوش است كه بر اثر شدت پاكى و طهارت نفسى كه از آن حضرت سراغ داشتند به وجود آمده و تحقّق يافته است و مردم مسلمان و دلدادگان اهلبيت عصمت و خاندان پيغمبر اكرم صلواتاللَّهعليهم اجمعين ، او را بدين لقب مقدّس و افتخارآميز خوانده و ياد كردهاند؟
احتمال اوّل: ضعيف است، زيرا اگر اين لقب امرى قراردادى از ناحيه معصومى از امامان بود به طور طبيعى نقل مىشد و در كلمات مورّخين و محدّثين مىآمد؛ در حالى كه تاكنون بدين موضوع برخورد نكرديم. چنانكه شيخ مفيد كه همه فرزندان حضرت موسى بن جعفر عليهالسّلام از پسر و دختر را نام مىبرد و حتى اينكه هر كدام از كدام مادر بودهاند را نيز يادآورى مىنمايد، از ذكر معصومه در كلامشان اثرى نيست، با آنكه نام مقدّسش را كه فاطمه است، ذكر كردهاند.
بنابراين احتمال مردمى بودن اين لقب پرافتخار براى آن بانوى مكرّمه بسيار قريب به نظر مىرسد. چنانكه مىدانيم بعضى از شخصيّتهاى بزرگ، بر اثر عظمت و جلالت، قدر و پايگاه رفيع و موقعيّت عظيمى كه در جامعه دارند به لقب افتخارآميزى در ميان مردم اشتهار پيدا مىكنند.
در مورد حضرت فاطهمعصومه عليهاالسّلام به لحاظ اينكه به روايت صحيح مستندى در جوامع شيعى برخورد نكرديم، بلكه حتى روايت مرسلى را هم در اين باب نيافتيم كه امام عليهالسّلام آن حضرت را به اين عنوان خوانده و يا اين لقب را براى او قرار داده باشند؛ بنابراين بعيد نيست كه مردم و علاقمندان خاندان پيغمبر آنقدر عظمت و جلالت و رفعت شأن آن بانوى مكرّمه را دريافت كرده و احساس نموده و يا از لسان ائمهطاهرين صلواتاللَّهعليهماجمعين شنيده بودند كه آن معظمه را تالى و ثانى امامان و معصومين پاك دانسته و اين لقب براى وى به زبانشان جارى شده است و به مرور زمان بدان، اشتهار پيدا كرده باشند.
بارى، اين لقب مبارك از از همان دست القاب خودجوش و الهام مانند است كه بدون تشريفات و تبانى اشخاص به ذهن خود مردم آمده و به فكرشان القا شده است و اين نوع پيدايش لقب براى انسان از ارزش و اعتبار فوق العاده برخوردار مىباشد كه نشأت گرفته از الهام درون و ضمير بيدار جامعه است و بالاخره مستند به ملكات فاضله و مقامات عالى و جايگاه رفيع آن شخص مىشود كه موجب شده مردم، آن لقب را براى او قرار دادهاند.