تفسیر کوثر

بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقينَ (*)كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آياتِه لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (*)

و كسانى از شما كه مى ميرند و زنانى از خود مى گذارند (پيش از مرگ) درباره زنهايشان وصيت كنند كه آنها تا يك سال بهره مند شوند (نفقه آنها داده شود) بدون آنكه (از خانه) اخراج شوند پس اگر خارج شدند درباره كار نيكويى كه آنها راجع به خود انجام مى دهند، بر شما گناهى نيست و خدا توانا و فرزانه است (240) و براى زنهاى طلاق داده شده بهره اى شايسته است كه بر پرهيزگاران سزاوار است (241) اينچنين خداوند آيات خود را بر شما بيان مى كند شايد شما انديشه كنيد(242)

تفسير و توضيح

آيات (240-242) و الذين يتوفون منكم و يذرون... : جهت حمايت از زنان و دفاع از حقوق آنان و فراهم كردن رفاه و آسايش آنان، در اين آيات خداوند به مردان دستور مى دهد كه پيش از مردن درباره زنهاى خود وصيت به خير كنند به اينگونه كه به وارثان خود بسپارند كه پس از مرگ آنها تا يك سال زنهاى آنها را از خانه بيرون نكنند و هزينه زندگى آنها را بپردازند تا آنها كه زندگى شان به هم خورده است تا مدتى آرامش فكر و جايى براى زندگى داشته باشند و در طول اين يك سال براى خود فكرى بكنند و اگر خواستند پس از پايان يافتن مدت عده كه چهار ماه و ده روز است با مردى ازدواج كنند.

آيه روشن مى كند كه اگر در طول اين مدت زنها خودشان خواستند از خانه بيرون روند و كارهاى شايسته اى براى خود انجام بدهند مثلا ازدواج كنند، اشكالى ندارد و وارثان نبايد جلوگيرى كنند. مسلم است كه اين كار پس از انقضاء مدت عده انجام مى گيرد.

با توجه به مضمون اين آيه و آيه مربوط به عدّه وفات معلوم مى شود كه وقتى زنى شوهر خود را از دست داد تا چهار ماه و ده روز كه ايام عده است نبايد ازدواج كند و هزينه زندگى و مسكن او الزاماً بر عهده وارثان مرد است اين مدت كه سپرى شد ديگر نه زن الزام به ماندن دارد و نه وارثان حق دارند كه او را به زور نگهدارند بلكه او مى تواند ازدواج كند ولى اگر ازدواج نكرد و از خانه بيرون نشد تا يكسال هزينه زندگى او بر عهده وارثان است البته در صورتى كه شوهر او چنين وصيت كرده باشد و هزينه زن از ثلث مال شوهر بيشتر نباشد اگر مرد وصيت نكرد يا هزينه از ثلث مال او بيشتر شد وارث مى تواند پس از عدّه، زن را از خانه بيرون كند و هزينه او را نپردازد.