آيا نديدند كه چه بسيار امت هاي پيش از آنان را هلاك كرديم ، با آنكه در زمين به آنان جايگاه و تواني داده بوديم كه به شما نداده ايم ? و (باران و بركت ) آسمان را پي در پي برايشان فرستاديم و نهرهاي آب از زير پاهايشان جاري ساختيم ، پس آنان را به كيفر گناهانشان هلاك كرديم و نسل ديگري پس از آنان پديد آورديم .
((قرن )) به امّتي گفته مي شود كه يكپارچه هلاك شده باشند. (239) به مردمي هم كه در يك زمان زندگي مي كنند، قرن گفته مي شود و چون معمولا يك نسل ، از 60 تا 100 سال طول مي كشد، از اين رو به 60 يا 80 يا 100 سال يك قرن مي گويند. (240) .
كلمه ((مدرار)) به معناي ريزش فراوان و پي در پي باران و به مقدار نياز است . (241) .
1- افرادي كه از تاريخ پند نمي گيرند، توبيخ مي شوند. (ألم يروا)
2- كفّار صدر اسلام از تاريخ امّت هاي پيشين آگاه بودند و مي توانستند درس بگيرند. (ألم يروا)
3- توجّه به زوال نعمت ها و سرنگوني گنهكاران ، از عوامل غفلت زدايي است . (ألم يروا... فاهلكناهم بذنوبهم )
4- تمدّن هايي قبل از اسلام وجود داشته و سپس منقرض شده اند. (اهلكنا من قبلهم )
5- از روشهاي تربيتي قرآن است كه داستان هاي واقعي و آموزنده را براي عبرت مردم نقل مي كند. (اهلكنا من قبلهم )
6- كيفر آنان كه از امكانات خداداد استفاده سوء كنند، نابودي است . (كم أهلكنا)
7- به جاي ((أرسلنا من السماء ))، فرمود: (أرسلنا السماء ) (آسمان را براي شما فرستاديم ) تا نهايت لطف الهي را بيان كند.
8- عملكرد مردم ، عامل تحوّلات و حوادث تاريخي است . (فاهلكناهم بذنوبهم )
9- هلاكت مردم به سبب گناهانشان ، از سنّت هاي الهي است . (فاهلكناهم بذنوبهم )
10- خداوند، علاوه بر عذاب آخرت ، در اين دنيا هم كيفر مي دهد. (فأهلكناهم )
11- اگر امكانات در دست صالحان باشد، نماز را برپا مي دارند. (ان مكّناهم في الارض اقاموا الصلاه) (242) ولي اگر در دست نااهلان بي ايمان باشد، فساد و گناه مي كنند. (مكّناهم ... فاهلكناهم بذنوبهم )
12- امكانات مادّي ، مانع قهر و عذاب الهي نيست . (مكّناهم ... فاهلكناهم )آن گونه كه كافران خيال مي كردند: (نحن اكثر أموالا وأولادا ومانحن بمعذّبين ) (243)
13- امكانات مادّي ، رمز كاميابي نيست . (مكّناهم ... فاهلكناهم ) چنانكه در جاي ديگر مي خوانيم : (ان ّ الانسان ليطغي أن رآه استغني ) (244)
14- دو نوع مرگ داريم : طبيعي ، كه با رسيدن أجل است و غير طبيعي كه به خاطر كيفر الهي و با حوادث غير منتظره است . (بذنوبهم )
15- قدرتمندان گنهكار فكر نكنند دنيا هميشه به كامشان است ، خداوند ديگران را جايگزين آنان مي كند. (أهلكناهم ... و أنشأنا من بعدهم قرنا آخرين )
239-اقرب الموارد
240-تفاسير الميزان وكبيرفخررازي
241-تفسير مجمع البيان ذيل آيه 52 سوره هود
242-حج ، 41
243-سباء ، 35
244-علق ، 6، 7،