چرا در معانى قرآن تدّبر نمى كنند؟ در حالى كه اگر اين قرآن، از طرف غير خدا بود قطعاً اختلاف هاى بسيارى در آن مى يافتند.
از تهمت هايى كه به پيامبر اسلام مى زدند، آن بود كه قرآن را شخص ديگرى به محمّد صلى الله عليه وآله ياد داده است: يُعلّمه بشر (332) اين آيه در پاسخ آنان نازل شده است.
معمولاً در نوع سخنان و نوشته هاى افراد بشر در درازمدّت تغيير، تكامل و تضاد پيش مى آيد. امّا اين كه قرآن در طول 23 سال نزول، در شرايط گوناگون جنگ و صلح، غربت و شهرت، قوّت و ضعف، و در فراز و نشيب هاى زمان آن هم از زبان شخصى درس نخوانده، بدون هيچگونه اخت لاف و تناقض بيان شده، دليل آن است كه كلام خداست، نه آموخته ى بشر.
فرمان تدبّر در قرآن براى همه و در هر عصر ونسلى، رمز آن است كه هر انديشمندى هر زمان، به نكته اى خواهد رسيد. حضرت على عليه السلام درباره ى بى كرانگى مفاهيم قرآن فرموده است: بَحراً لايُدرك قَعره (333) قرآن، دريايى است كه تهِ آن درك نمى شود.
1- انديشه نكردن در قرآن، مورد توبيخ و سرزنش خداوند است. افلا يتدبرون
2- تدبّر در قرآن داروى شفابخش نفاق است. و يقولون طاعة... افلا يتدبرون...
3- راه گرايش به اسلام و قرآن، انديشه و تدبر است نه تقليد. افلا يتدبرون
4- قرآن همه را به تدبّر فراخوانده است و فهم انسان به درك معارف آن مى رسد. افلا يتدبّرون القرآن
5 - پندار وجود تضاد و اختلاف در قرآن، نتيجه ى نگرش سطحى و عدم تدبّر و دقّت است. افلايتدبّرون
6- قرآن، دليل حقّانيت رسالت پيامبر است. لو كان من عند غير اللَّه...
7- يكدستى و عدم اختلاف در آيات نشان آن است كه سرچشمه ى آن، وجودى تغيير ناپذير است. لو كان من عند غير اللّه
8 - هرچه از طرف خداست حقّ و ثابت و دور از تضاد و پراكندگى و تناقض است. لو كان من عند غير اللَّه لوجدوا...
9- در قوانين غير الهى همواره تضاد و تناقض به چشم مى خورد. لو كان من عند غير اللَّه لوجدوا...
10- اختلاف، تغيير وتكامل، لازمه ى نظريات انسان است. لوجدوا فيه اختلافاً
11- براى ابطال هر مكتبى، بهترين راه كشف و بيان تناقض هاى آن است. لوجدوا فيه اختلافاً كثيراً
332-تفسير عيّاشى، ج 1، ص 258.
333-نحل، 103.