آموزش عقاید

يکديگر برنخيزند؟ پاسخ اين سوال از تامل در ويژگي اختياري بودن تکامل انسان، روشن مي شود زيرا چنانکه گفته شد حکمت الهي، اقتضاء دارد که اسباب و شرايط تکامل اختياري (و نه جبري) براي انسانها فراهم شود تا کساني که بخواهند، بتوانند راه حق را بشناسند و با پيمودن آن به کمال و سعادت خودشان برسند، ولي فراهم شدن اسباب و شرايط براي چنين تکاملي بدين معني نيست که همه انسانها از آنها حسن استفاده کرده لزوما راه صحيح را برگزينند. و به تعبير قرآن کريم، خداي متعال انسانها را در شرايط اين جهاني بدين منظور، آفريده است که ايشان را بيازمايد که کداميک نيکوکارترند.1. ر. ک: آيات (7) از سوره هود، و(7) از سوره ملک، و(48)از سوره مائده،و(165)از سوره انعام. و همچنانکه مکررا در قرآن کريم، تاکيد شده است اگر خداي متعال مي خواست مي توانست همه را به راه راست بدارد وجلوانحراف وکجروي را بطور کلي بگيرد 2. (1) ر.ک: (35،107،112،137،128) از سوره انعام، (99)از سوره نحل، از سوره يونس،(118) از سوره هود،(93،9) از سوره نحل،(8)از سوره شوري،(4)از سوره شعراء،و(253) از سوره بقره.، ولي در اين صورت، زمينه اي براي انتخاب و گزينش، باقي نمي ماند ورفتارانسانها فاقد ارزش انساني مي شد و غرض الهي از آفرينش انسان مختار و انتخابگر، نقض مي گشت.

حاصل آنکه: گرايش انسانها به فساد و تبهکاري و کفر و عصيان، مستند به سوء اختيار خودشان است و داشتن قدرت بر چنين رفتارهايي در متن آفرينش ايشان ملحوظ است و رسيدن به لوازم و تبعات آنها مقصود بالتبع مي باشد. و هرچند اراده الهي اصالة به تکامل انسانها تعلق گرفته است ولي چون متعلق اين اراده مشروط به اختياريت مي باشد سقوط و انحطاط ناشي از سوء اختياررا نفي نمي کند و مقتضاي حکمت الهي، اين نيست که همه انسانها خواه ناخواه در مسير صحيح به حرکت در آيند هرچند بر خلاف ميل و اراده ايشان باشد.

3. با توجه به اينکه حکمت الهي اقتضاءدارد که هر انسانها هر چند بيشتر و هرچه بهتر، به کمال و سعادت برسند آيا بهتر اين نبود که خداي متعال، اسرار طبيعت را بوسيله وحي، بر 

1. ر. ک: آيات (7) از سوره هود، و(7) از سوره ملک، و(48)از سوره مائده،و(165)از سوره انعام.
2. (1) ر.ک: (35،107،112،137،128) از سوره انعام، (99)از سوره نحل، از سوره يونس،(118) از سوره هود،(93،9) از سوره نحل،(8)از سوره شوري،(4)از سوره شعراء،و(253) از سوره بقره.