نور ـ شماره 12 ، بهار 1382
اكبر آقايانيچاوشي
امروزه واژه «سلام» تنها به عنوان جزئي از آداب اجتماعي به حساب ميآيد و غالباً كاربردي فراتر از لفظ ندارد و چه بسا افراد و گروه‌هايي كه لفظاً به يكديگر سلام ميگويند، اما در انديشه و عمل خير و صلاح يک ديگر را نمي‌خواهند؛ در حالي كه واژه «سلام» معناي گسترده و وسيعي دارد و اگر مطابق معنايش، آن گونه كه در آيات قرآني و روايات معصومين(عليهم السلام) مذكور است، استفاده شود، امنيت، سلامتي، صلح و آشتي و خيرخواهي را با خود به ارمغان خواهد آورد و در نتيجه آنجا كه سلام باشد، ديگر جايي براي نيرنگ و دشمني نخواهد بود.
نوشته حاضر كوششي است پيرامون معناي اين واژه و موارد استعمالش در قرآن و حديث.
از گذشتههاي دور تاكنون بين انسانها مرسوم است كه هنگام ملاقات يكديگر به نوعي به هم اداي احترام و اظهار علاقه و محبت مي‌كنند. گاه الفاظي بيان ميدارند و گاه اعمالي انجام مي‌دهند كه در فرهنگ و آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف، متفاوت است.
بين عرب‌زبانها گفتن عبارت «حيات الله» مرسوم است. يعني خداوند تو را زنده بدارد كه در واقع تحيت آنان به شمار ميآيد و دعايي از سوي گوينده در حق مخاطب است.
واژه «تحيه» برگرفته از حيات (راغب اصفهاني، بي تا: 140) و مصدر باب تفعيل است كه در اصل «تحييه» بر وزن «تصليه» بوده و پس از ادغام بر وزن «تقيه» شده است، و چون اين واژه در مقام تكريم و بزرگداشت استعمال مي‌شود، مطلق بر و اكرام را تحيه گفته‌اند. (طهراني، بي تا: 53)
عرب‌هاي عصر جاهليت با گفتن عبارتهاي مختلف از جمله: «انعم صباحاً، ابيت اللعن و سلام عليكم.» به يكديگر تحيت مي‌گفته‌اند، و به نظر مي‌رسد كه سلام عليكم را در مسالمت به كار ميبرده‌اند، يعني بين ما جنگ و ستيزي نيست. (ابن منظور، بي تا: ج 6، ص 342)