در حديث ديگرى از امام اميرالمؤمنين (عليه السلام) مىخوانيم: «اَلْعَدْلُ اَساس بِهِ قِوامُ الْعالَمِ; عدل شالوده اى است كه قوام جهان بر آن بنا شده است!» (1) و در تعبير زيبا و پرمعناى ديگرى از همان حضرت آمده است: «ما عُمِّرَتِ الْبُلْدانُ بِمِثْلِ الْعَدْلِ; شهرها و كشورها آباد نمى شوند مگر به عدالت!». (2)
اصولا همان گونه كه در احاديث بالا اشاره شد، پايه جهان هستى بر عدالت نهاده شده، عدالت به مفهوم جامعش يعنى قرار گرفتن هر چيزى در جاى خود، زمين و آسمان و كرات منظومه شمسى و منظومه ها و كهكشانها در جهان بزرگ همه بر طبق قوانين حساب شده اى در مسير خود حركت دارند. الكترونها و پروتونها و اجزاى اتم و مدارات آن، همه حساب شده اند و هر كدام در جاى خويش قرار گرفته اند.
در ساختمان وجود انسان اگر اعتدال در هريك از دستگاه ها و نظامات حاكم بر آن، به هم بخورد بيمارى يا مرگ را به دنبال دارد. همين معنا در جهان نبات و حيوان و ساير موجودات زمينى و آسمانى حاكم است.
اين است مفهوم حديث معروف نبوى كه مىفرمايد: «بِالْعَدْلِ قامَتِ السَّمواتُ وَ الارْضُ; آسمانها و زمين با عدالت برپاست». (3)
آيا در چنين مجموعه اى انسان و جامعه انسانيّت كه جزء كوچكى از آن است مىتواند دور از نظم و عدالت به حيات خود ادامه دهد؟ آيا ممكن است به صورت وصله ناهمرنگى درآيد و جايى براى ادامه حيات داشته باشد؟
1. بحارالانوار، ج 75، ص 83. 2. مستدرك الوسائل، ج 11، ص 320. 3. تفسير صافى، ذيل آيه 7، سوره الرحمن.