برابر اين خونخواران و غارتگران، سستى به خرج مىدهند، مخاطب ساخته و همين سخنان را براى آنها بازگو مىكند كه اگر مرد مسلمانى، از تجاوز دژخيمان به سرزمين هاى مقدّس اسلامى و تجاوز به قبله نخست آنها و غارت منابع و اموال و هتك نواميس و اعراضشان، از اندوه و غصه بميرد، در خور سرزنش نخواهد بود.
در اين بخش از خطبه، امام (عليه السلام) با آن فكر نافذ و روح بلند و ممارست مستمر در مسائل مربوط به جنگ و پيروزى و شكست، انگشت روى چند عامل مهم گذارده كه سزاوار است همه فرزندان مكتبى امام، به آن توجه كنند. او مىفرمايد: يكى از عوامل مهم شكست، حالت انفعالى به خود گرفتن و اجازه تهاجم به دشمن دادن است، تا آنجا كه وارد خانه آنها شود. اين، يك واقعيت غير قابل انكار است و دلايل آن را به هنگام تفسير خطبه شرح داديم.
عامل ديگر، تواكل، به معناى «مسؤوليت را به گردن هم انداختن» است. اگر در اجتماع، هر كسى وظيفه خود را به خوبى انجام دهد و گناه خود را به گردن ديگرى نيندازد و سهم خويش را در مسؤوليت ها بپذيرد، ناكامى و شكست، كمتر واقع مىشود. بدبختى از آنجا شروع مىشود كه هر كس از زير بار مسؤوليت خود فرار كند و ديگرى را مقصّر بشمارد، در چنين جامعه اى همه مقصرند و همه گنهكار و شكست آنها در برابر دشمنان غير منتظره نيست.
عامل سوم، تخاذل است و آن اين كه هر كسى كه گرفتار حادثه اى مىشود، ديگران، حادثه را مربوط به خود او بدانند و به ياريش نشتابند. اگر حمله به اين شهر مىشود، مردم شهرهاى ديگر به يارى شهر مورد تهاجم نشتابند. بديهى است در حادثه متقابل نيز اهل شهر دوم به يارى شهر نخست نخواهند آمد و نيز محلات يك شهر، همه به صورت واحدهاى جداگانه درمى آيند و با اين تجزيه پيروزى دشمن