دو تكرار شده است و از ظاهر تعبيرات اين چند جمله چنين استفاده مىشود كه نخست اشاره به اصل رحمت و نعمت الهى شده، سپس از دوام و پايدارى آنها سخن به ميان آمده كه هر كدام موهبتى جداگانه است، نعمت و رحمت او از مواهب اوست، و داوم آنها نيز از عنايات او.
و اين همان است كه در قرآن مجيد مىخوانيم: (وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللهِ لاتُحْصُوها) (1); و اگر نعمتهاى خداوند را بشماريد هرگز نمى توانيد آنها را احصاء كنيد!»
جالب توجه اين كه اين دو وصف را در واقع به صورت دليلى بر عدم استنكاف بندگان از عبادت پروردگار ذكر كرده است، اين همان چيزى است كه در علم كلام تحت عنوان «شكر منعم يكى از انگيزه هاى معرفة الله»، ذكر كرده اند.
واژه هاى رحمت و نعمت و مغفرت، با اين كه با يكديگر پيوند دارند هر يك مفهوم جداگانه اى دارند، رحمت معنى وسيعى دارد كه هرگونه محبت الهى را درباره بندگان شامل مىشود، خواه از طريق بخشش نعمتها باشد يا از طريق آمرزش گناهان، و به تعبير ديگر: نسبت ميان رحمت و هر يك از آن دو (نعمت و مغفرت) نسبت عموم و خصوص مطلق است، ولى نعمت و مغفرت دو مفهوم جداى از هم دارند، نعمت در مورد امكانات وجودى به كار مىرود كه به انسان در مسير تكامل كمك مىكند، و او را بهره مند مىسازد، ولى مغفرت زدودن آثار گناه و برداشتن موانع از سر راه است.
1 ـ سوره نحل، آيه 18.