‌صفحه‌ى 172

شرح و تفسير

روزى، وسيله بزرگ آزمايش انسان

در ادامه بحث هاى گذشته پيرامون اتمام حجت از سوى پروردگار به وسيله فرستادن پيامبران و نزول كتب آسمانى و دلايل قوى و روشن، امام (عليه السلام) در اين بخش از خطبه به دو وسيله آزمون الهى نسبت به بندگان در مراحل مختلف تكليف اشاره مىكند.

نخست مىفرمايد: «خداوند روزى ها را مقدّر كرد و اندازه گيرى فرمود; گاه آن را زياد و گاه كم نمود; گاه با تنگى و گاه با وسعت، روزىِ (بندگان) را تقيسم كرد». (وَ قَدَّرَ الأرْزَاقَ فَكَثَّرَهَا وَ قَلَّلَها، وَ قَسَّمَهَا عَلَى الضِّيقِ والسَّعَة).

و از آنجا كه ممكن است اين چنين توّهم شود كه تفاوت گذاشتن ميان بندگان، با عدالت سازگار نيست در جمله بعد مىافزايد: «خداوند ارزاق را به طور عادلانه تقسيم كرد». (فَعَدَلَ فِيهَا).

اشاره به اين كه عدالت به معناى مساوات و برابرى نيست; بلكه عدالت آن است كه به هر كس آنچه مصلحت او است بدهند چنان كه در حديثى از پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله) آمده است كه فرمود: خداوند مىفرمايد: «إِنَّ مِنْ عِبَادِىَ الْمُؤْمِنينَ مَنْ لاَيُصْلِحُهُ إِلاَّ الْفَاقَةَ وَ لَوْ أَغْنَيْتُهُ لأَفْسَدَهُ ذلِكَ، وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِي مَنْ لاَيُصْلِحُهُ إِلاَّ الصِّحَّةَ وَ لَوْ أَمْرضْتُهُ لأَفْسَدَهُ ذلِكَ...; بعضى از بندگان با ايمان من هستند كه جز تنگدستى آنها را اصلاح نمى كند و اگر آنها را غنى سازم موجب فسادشان مىشود و بعضى از بندگان من هستند كه جز سلامت (و غنا) آنها را اصلاح نمى كند و اگر آنها را بيمار (و فقير) كنم موجب فسادشان مىشود; (بنابراين به هر يك آنچه سبب صلاح حالشان مىشود مىدهم)». (1)

1. بحارالانوار، جلد 68، صفحه 140. شبيه همين معنا مخصوصاً در مورد غنا و فقر و همچنين سلامت و بيمارى و توفيق عبادت و عدم توفيق، در جلد 5 بحارالانوار، صفحه 284 از پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله) از خداوند متعال نقل شده است.