پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

‌صفحه‌ى 317

مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَيهِ و آلِهِ، فَمَا أَرَى أَحَداً يُشْبِهُهُمْ مِنْكُمْ لَقَدْ كَانُوا يُصْبِحُونَ شُعثاً (1) غُبْراً (2)).

در دومين وصف مىفرمايد: «آنها شب تا به صبح در حال سجده و قيام بودند (و هرگز از عبادت خسته نمى شدند) گاه پيشانى و گاه دو طرف صورت را (در پيشگاه خدا) به خاك مىگذاردند». (وَ قَدْ بَاتُوا سُجَّداً وَ قِيَاماً، يُرَاوِحُونَ (3) بَيْنَ جِبَاهِهِمْ وَ خُدُودِهِمْ (4)).

هر زمان پيشانى آنها خسته مىشد طرف راست را بر زمين مىنهادند و هر زمان طرف راست خسته مىشد طرف چپ را.

در سومين توصيف مىافزايد: «آنها از ترس رستاخيز (و محاسبه اعمال) گويى بر شعله هاى آتش ايستاده بودند و آرام نداشتند». (وَ يَقِفُونَ عَلَى مِثْلِ الْجَمْرِ (5) مِنْ ذِكْرِ مَعَادِهِمْ).

آرى آنها عذاب الهى را با تمام وجود خود، احساس مىكردند و به همين دليل آرامش نداشتند.

در چهاردهمين توصيف مىافزايد: «پيشانى آنها از سجده هاى طولانى، پينه بسته بود همچون زانوى گوسفند!» (كَأَنَّ بَيْنَ أَعْيُنِهِمْ رُكَبَ (6) الْمِعْزَى (7) مِنَ طُولِ سُجُودِهِمْ!).

1. «شُعث» جمع «اشعث» در اصل به معناى ژوليده و كسى است كه موهايش پريشان است و در عبارت بالا كنايه از فقر يا زهد است.

2. «غُبر» جمع «أغبر» به معناى غبارآلود است.

3. «يُراوحون» از مادّه «تراوح» به معناى انجام كارى، يكى بعد از ديگرى است.

4. «خُدود» جمع «خدّ» به معناى دو طرف صورت است; در مقابل «جباه» جمع «جبهه» كه به معناى پيشانى است. و ترجمه «خَدّ» در فارسى به «گونه»، صحيح نيست.

5. «جَمر» جمع «جَمَره» است كه به معناى قطعه آتشِ شعلهور است. اين واژه گاهى به سنگ ريزه نيز اطلاق مىشود، كه جمع آن «جَمرات» است.

6. «ركب» جمع «رُكبه» به معناى زانو است.

7. «معزى» و «معز» به معناى بز است.