پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

‌صفحه‌ى 65

قرآن مجيد باشد و «حجج بيّنات» اشاره باشد به دلائل عقلى كه هرگونه شبيه و مانند و همتايى را براى خدا نفى مىكند.

جمله هاى بعد گواه بر همين احتمال است; آنجا كه مىگويد: «تو همان خدايى هستى كه عقل ها به تو احاطه نمى يابد، تا در مسير وزش افكار، در كيفيت خاصّى قرار گيرى! و در خاطره ها و انديشه ها، جاى نمى گيرى، تا محدود و قابل تغيير باشى!» (وَ أِنَّكَ أَنْتَ اللهُ الَّذِي لَمْ تَتَنَاهَ فِي الْعُقُولِ، فَتَكُونَ في مَهَبِّ (1) فِكْرِهَا مُكَيَّفاً، وَلاَ فِي رَوِيَّاتِ خَوَاطِرِهَا فَتَكُونَ مَحْدُوداً مُصَرَّفاً).

امام (عليه السلام) در جمله اوّل، اشاره به عدم درك عقل ها نسبت به كنه ذات و صفات خدا مىكند كه در آغاز اين خطبه نيز، با عبارات ديگرى به آن اشاره شده بود و مىفرمايد: اگر عقل قادر به درك تو بود، بايد كيفيّت خاصّى در ذات پاك تو باشد; ولى از آنجا كه بالاتر از كيفيّت مىباشى و هستى محض و خالصى; عقل قادر به درك كنه ذات و صفاتت نيست.

در جمله دوم، به عدم احاطه انديشه ها به ذات پاك او اشاره مىكند، چرا كه اگر انديشه به او احاطه يابد، حتماً بايد محدود باشد و هر چيز كه محدود باشد، در معرض تغييرات زمانى و مكانى و جهات ديگر قرار مىگيرد.

1. «مَهَبّ» اسم مكان از مادّه «هُبوب» به معناى محل وزش باد است و در عبارت بالا فكر، به نسيمى تشبيه شده كه از گذرگاهى مىگذرد; ولى كنه ذات و صفات خدا از اين گذرگاه بيرون است.