صفحه‌ى 445
جهان بينى اسلامى كه بارها در قرآن و در نهج البلاغه آمده است دنيا را يك گذرگاه، يك پل، يك ميدان تمرين، و سرانجام يك بازار تجارت و مقدمه اى براى آخرت كه جايگاه اصلى انسان است معرفى مىكند، و اگر با اين ديدگاه به دنيا بنگريم همه چيز در نظر ما رنگ ديگرى به خود مىگيرد و ما را از آلودگى به گناه و ظلم و ستم باز مىدارد و به سوى نيكيها دعوت مىكند.
ولى پيروان مكتبهاى مادى كه دنيا و مواهب آن را هدف نهايى خود مىپندارند و از سراى آخرت به كلى غافلند، آلودگى به گناهان و كشمكشهاى پايان ناپذير براى جلب اموال و دست آوردن مقامات ظاهرى در انتظار آنهاست، هرگز آتش جنگ در ميانشان فروكش نمى كند و درگيريها در ميان آنان پايان نمى پذيرد.
و در آخرين جمله اين خطبه در يك نتيجه گيرى كوتاه و زيبا و پر معنا مىفرمايد: «اكنون كه چنين است، به سرعت آماده كوچ كردن از آن باشيد و مركبها را براى ترك دنيا آماده كنيد» (فَكُونُوا مِنْهَا عَلَى أَوْفَاز (1). وَقَرِّبُوا الظُّهُورَ لِلزِّيَالِ (2)).
اشاره به اين كه: وقت بسيار تنگ است و موانع فراوان، و زمان كوچ كردن كاملاً نامعلوم است، نه تنها پيران كه جوانان نيز بايد هميشه به حالت آماده باش، باشند. چه بسيار پدران پير و رنجور و ناتوان ماندند و جوانان سالم و نيرومند رفتند.
1. «اوفاز» جمع «وفز» (بر وزن نبض) به معنى سرعت كردن وعجله نمودن و آماده سفرگشتن است. 2. «زيال» به معنى «مفارقت» است و جمله «قرّبوا الظهور للزيال» مفهومش اين است كه مركبها را آماده كنيد براى كوچ كردن از دنيا و لازمه آن انجام اعمال صالح و توبه از گناه واداى حقوق خلق و خالق است.