پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

‌صفحه‌ى 545

«ممكن است بعد از امروز، در مورد اين امر (خلافت) با چشم خود شمشيرهايى را ببينيد كه، از نيام به درآمده و به پيمان ها خيانت شده! (و بيعت ها نقض گرديده است) تا آن جا كه بعضى از شما پيشوايان اهل ضلالت، و (بعضى ديگر) پيروان اهل جهالت خواهيد بود». (عَسَى أَنْ تَرَوْا هذَا الاَْمْرَ مِنْ بَعْدِ هذَا الْيَوْمِ تُنْتَضَى (1) فِيهِ السُّيُوفُ، وَتُخَانُ فِيهِ الْعُهُودُ، حَتَّى يَكُونَ بَعْضُكُمْ أَئِمَّةً لأَهْلِ الضَّلاَلَةِ، وَشِيعَةً لأَهْلِ الْجَهَالَةِ).

در اين كه، اين پيشگويى اشاره به حوادث قتل عثمان و كشيده شدن شمشيرها و شكستن بيعت ها از سوى كسانى همچون طلحه و زبير، و مانند آنها است، يا اشاره به شورش ناكثين و قاسطين و مارقين (آتش افروزان جنگ جمل و صفّين و نهروان) مىباشد، در ميان مفسّران نهج البلاغه گفتگوست.

ولى با توجه به ظروفى كه اين خطبه در آن ايراد شده، (هنگام شورا براى انتخاب خليفه سوّم) به نظر مىرسد كه تفسير اوّل قويتر است، و همان گونه كه امام (عليه السلام) پيش بينى كرده بود با روى كارآمدن عثمان، حيف و ميل در بيت المال آغاز شد، و بستگان و اطرافيان او مقامهاى حسّاس كشور اسلامى را در اختيار گرفتند، وخودرا روى بيت المال افكندند و هر كارى خواستند با بيت المال مسلمين انجام دادند، و اين امر خشم مسلمين را برانگيخت و بر ضد او قيام كردند، گروهى همچون طلحه و زبير، سردمدار اين قيام بودند، و گروهى هم به دنبال آنها افتادند و شد آنچه نمى بايست بشود، در حالى كه اگر تعصّبهاى خويشاوندى و ملاحظات شخصى بر آن شوراى آن چنانى حاكم نمى شد، و

1. «تنتضى» از مادّه «نضو و نضى» (بر وزن نظم) به معنى كشيدن شمشير از غلاف است و يا به معنى خارج شدن از خانه و پريدن رنگ و مانند آن آمده است و در خطبه بالا همان معنى اوّل مراد است.