اخلاق فضيلت مدار

زهرا خزاعي

چكيده:

اخلاق فضيلت مدار نوعي نظريه هنجاري است كه در عصر افول مدرنيته و ظهور پست مدرنيسم، همراه با ناكامي نظريه‏هاي اخلاقي در دستيابي به طرحي نو، براي نجات انسانيت، ضرورت احياء آن جهت ابقاء ارزشهاي اخلاقي به خوبي احساس مي‏شود.

در روزگار غربت اخلاق و سرمازدگي وجدان اخلاقي كه نتيجه مثله كردن حقيقت انسانيت است، محور قرار گرفتن فضائل اخلاقي و ارزشمند بودن شكوفائي بشر، اين ضرورت را به اوج مي‏رساند. از نوشتار حاضر كه نگاهي اجمالي است، به اين نظريه، پس از تعيين جايگاه جغرافيايي اخلاق فضيلت و گذاري كوتاه بر تاريخچه پر فراز و نشيب آن، به تعيين ماهيت آن مي‏پردازيم. تقريرهاي متفاوت اخلاق فضيلت، به رغم اشتراك آنها، ديدگاههاي مختلفي را ساماندهي مي‏كند كه با توجه به آن، براي فهم و تبيين و اقدام عملي اخلاق فضيلت مدار لازم و ضروري به نظر مي‏رسد.

واژگان كليدي: اخلاق فضيلت مدار، سودگروي، وظيفه گروي، صواب، خطا، بايد، نبايد، الزام، خوب، بد، (فضيلت، رذيلت)

فلسفه اخلاق (Ethics) بينشي است، فلسفي و عقلاني درباره اخلاق - مسائل و احكام اخلاقي كه بطور سنتي، دو قسم اخلاق هنجاري (normative - ethics) و فرا اخلاق2 (meta - ethics) را در برمي‏گيرد. تعيين و دفاع از معيارهاي افعال اخلاقي كه بر مبناي آن فاعل اخلاقي مي‏تواند، بطور معقولي افعال خوب، بد، صواب و خطا را از يكديگر متمايز كند، در حوزه اخلاق هنجاري است. و تحليل مفاهيم و گزاره‏هاي اخلاقي و طرح مباحث معرفت شناختي و منطقي مربوط به گزاره‏هاي اخلاقي بر عهده فرا اخلاق است كه به عنوان معرفت درجه دوم، بدون قصد دفاع از هيچ حكم هنجاريي، درصدد تعيين پيش فرضهاي اخلاق هنجاري برمي‏آيد.3