تقيّه على بن الحسين(عليه السلام)، تنها فرزند باقيمانده اش، كه به «زين العابدين»(عليه السلام) شهرت دارد، شيعيان را در حال آشفتگى قرار داد و خلأى را در رهبرى فعّال پيروان اهل بيت(عليهم السلام)به وجود آورد.(1)
وى در جاى ديگرى مى نويسد:
با وجود اين كه امام حسين(عليه السلام) به امامت فرزندش تصريح كرده و امّ سلمه رابه ردّ ودايع امامت به امام سجّاد(عليه السلام) امر كرده بود، اكثر شيعيان از محمد حنفيّه ـ و نه از زين العابدين ـ پيروى كردند.(2)
قاسم بن عوف، يكى از ياران امام سجّاد(عليه السلام)، به اعتراف خودش، بين على بن الحسين(عليه السلام)و محمد حنفيّه مردّد بود.(3) ابوخالد كابلى نيز در ابتدا از طرف داران محمد حنفيّه بود.(4)
اعتقاد امويان اين بود كه با قتل عام كربلا، آل على ريشه كن شده، ديگر به عنوان يك جناح مخالف نمايان نخواهند شد; خيالشان از اين جهت راحت شده بود. مردم نيز ديگر به روى كار آمدن خاندان پيامبر(صلى الله عليه وآله)اميدى نداشتند و شيعه را گروهى نابود شده مى پنداشتند.
در چنين احوالى، امام سجّاد(عليه السلام) رسالت خطير هدايت و رهبرى
1 . سيدحسين محمد جعفرى، تشيّع در مسير تاريخ، ترجمه سيد محمدتقى آيت اللّهى، ص 277 ـ 278. 2 . همان، ص 280. 3 . شيخ طوسى، اختيار معرفة الرجال، ج 1، ص 339. 4 . همان، ص 336.