اگر اصحاب پيامبر بر شما وارد شوند، جز قبله شما را به رسميت نمى شناسند.(1)

شيوه هاى تبليغى امام سجّاد (عليه السلام)

امام سجّاد(عليه السلام) در چنين شرايطى، اولين وظيفه خود را تبيين فرهنگ و انديشه اصيل اسلامى (كه بايد مبناى حكومت قرار گيرد) و زدودن غبار جهل تحريف و خرافه از چهره تابناك اسلام قرار دارند. اما شرايط و اوضاع و احوال سياسى ـ چنان كه ذكر شد ـ به گونه اى بود كه امام(عليه السلام)نمى توانستند مفاهيم مورد نظر خود را آشكارا بيان كنند. بنابراين، حضرت دو روش را در پيش گرفتند كه جداگانه به شرح هريك مى پردازيم:

الف) پند و ارشاد امّت

امام سجّاد(عليه السلام) در بيانات نصيحت گونه خويش، به بيان مفاهيم اسلامى و نشر آن ها مى پرداخت. اين در حالى بود كه بنى اميه سعى مى كرد مردم را به ظاهر دين مشغول كرده، از باطن آن باز دارد. ولى امام(عليه السلام)تلاش مى كرد مردم را از اين ظاهر عبور داده و به باطن، مفهوم و معناى دين برساند. با تأمّل در اين نصيحت ها و پندها، به برخورد حكيمانه و زيركانه حضرت در برابر اين مسأله، پى برده مى شود; چرا كه امام(عليه السلام)در ضمن اين سخنان، به بهترين شكل، افكار و انديشه اصيل اسلامى را در ذهن مردم جاى مى داد، بدون

1 . سيدجعفر مرتضى، دراسات و بحوث فى التاريخ و الاسلام، ج 1، ص 81 ; به نقل از: جامع بيان العلم و فضله، ج 2، ص 244 ـ 245.