پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق

محمد تقی مصباح یزدی

نسخه متنی -صفحه : 123/ 68
نمايش فراداده

ريا فاسد كننده اعمال

و كُلُّ الْبِرِّ مَقبولٌ الاّ ما كان رِئاءً؛ هر كار خوبى قبول مى شود مگر آنچه كه ريا باشد. در توضيح اين جمله بايد بگوييم، كارهايى كه انسان انجام مى دهد از دو حال خارج نيستند: يا آنها را به انگيزه الهى و براى رضا و خشنودى خداوند انجام مى دهد، يا به اغراضى ديگر. يكى از رايج ترين اغراض غيرالهى، تظاهر و خودنمايى است كه در معارف اسلامى از آن به «ريا» تعبير مى شود؛ يعنى انسان كارى را براى اين كه ديگران ببينند و خوششان بيايد و از او تعريف كنند، انجام دهد. حضرت مى فرمايند، اگر در كارى انگيزه ريا و خودنمايى نباشد، آن عمل ذاتاً قابل اين هست كه مورد قبول درگاه الهى واقع شود، اما عمل ريايى اصلا ذاتاً چنين قابليتى ندارد و به هيچ وجه مورد قبول واقع نخواهد شد.

البته نيت الهى در كار داشتن نيز مراتب دارد كه در يكى از جلسات گذشته به مناسبت اشاره اى به آن داشتيم، ولى به هرحال هريك از اين مراتب را كه داشته باشد، چون اصل نيت درست است، خداوند آن را قبول مى كند. در مقابل، كار ريايى هرقدر هم كه مهم باشد، حجم زيادى داشته باشد و براى انجام آن زحمت زيادى كشيده شده باشد، خداى متعال هرگز آن را قبول نخواهد كرد.

در ادامه، حضرت به موردى اشاره مى كنند كه انگيزه الهى داشتن در آن و عارى بودن آن از ريا و به خاطر غيرخدا نبودنش از ساير كارها مشكل تر است. به علاوه، رياى در آن نسبت به ساير كارها كم تر مشهود است و حتى ممكن است امر بر خود انسان مشتبه شود و در جايى تصور كند كه انگيزه الهى دارد در حالى كه واقعاً اين گونه نيست؛ و آن مسأله حبّ و بغض است.