فروغ حکمت

مترجم و شارح: محسن دهقانی

نسخه متنی -صفحه : 337/ 164
نمايش فراداده

شمول جهات سه گانه

ترجمه

نتيجه آخر، جهات سه گانه اى كه ذكر شدند اختصاص ندارند به قضايايى كه محمول آنها وجود است، بلكه هر يك از آنها حائل مى شوند بين هر محمول فرضى و بين هر موضوع فرضى. مگر آنكه فلسفه متعرض اينها نمى شود مگر جهاتى را كه بين وجود و عوارض ذاتى وجود، حائل شوند; چون موضوع فلسفه «موجود بما هو موجود» است.

شرح

هيچ قضيه اى تهى از يكى از جهات سه گانه نيست، لكن آنچه در فلسفه مورد عنايت است آن قضايايى است كه محمول آنها از عوارض ذاتى موجود ـ كه موضوع فلسفه است ـ باشد. (بديهى است در هر علمى از عوارض ذاتى موضوع آن علم بحث مى شود. و اگر بحثى مطرح شد كه عارض ذاتى موضوع نبود، طرح آن استطرادى است.)

در فلسفه هم از عوارض «موجود بما هو موجود» سخن به ميان مى آيد، كه طبعاً نسبت عارض به معروض يا به امكان خواهد بود يا به وجوب. و نسبتى به امتناع ميان عارض وجود و خود وجود نخواهيم داشت. لذا فرمود: مقصود بالذات از ميان جهات ثلاث، وجوب و امكان هست.