اگر وجود واجب بالذات مجرد از ماهيت است، (حصول وصف تجرد، براى او دو جهت مى تواند داشته باشد:) اگر حصول وصف «تجرد از ماهيت» براى او به خاطر وجود اوست پس همه وجودهاى ممكن هم بايد واجب باشند; چون وجود، ميان همه مشترك است. و اين محال است.
و اگر حصول وصف «تجرد از ماهيت» به جهت امرى غير از وجود است لازم مى آيد واجب به غير، نيازمند باشد. و لازمه حاجت، امكان است. و اين، خلاف فرض است.
سؤال اين است كه تجرد وجود از ماهيت به چه دليل، حاصل است؟ اگر به صرف وجود داشتن او از ماهيت مجرد است پس بايد تمام ممكنات هم از ماهيت تهى باشند، چون آنها در داشتن اصلِ وجود با واجب، مشتركند. و اگر به جهت شخص يا شىء ديگرى اين تجرد براى واجب حاصل مى شود لازم مى آيد كه واجب به غير، محتاج باشد. و حاجت، دليل امكان است، در حالى كه فرض بر آن بود كه واجب، واجب است نه ممكن.
ومنه أنّ الواجب بالذات مبدأ للممكنات، فعلى تجرّده عن الماهيّة إن كانت مبدئيّته لذاته لزم أن يكون كلّ وجود كذلك ولازمه كون كلّ ممكن علّة لنفسه ولعلله، وهو بيّن الاستحالة، وان كانت لوجوده مع قيد التجرّد لزم تركّب المبدأ الاوّل بل عدمه لكون أحد جزئيه، وهو التجرّد، عدميّاً، وإن كانت بشرط التجرّد لزم جواز أن يكون كلّ وجود مبدءأً لكلّ وجود إلاّ أنّ الحكم تخلّف عنه لفقدان الشرط، وهو التجرّد.