غلط مشهور نزد عده اى از متكلمان

ترجمه

آنچه شهرت يافته است نزد عموم جدليون كه در اثناى مناظره ـ هنگامى كه طرف مقابل، امر

1 . در منطق گفته شده است كه رفع مقدم وجوباً ملازم با رفع تالى نيست; زيرا گاهى ملزوم، اخص از لازم هست و با رفع آن، لازم رفع نمى گردد. لذا در شرطى لزومى رفع مقدم الزاماً همراه با رفع تالى نيست. فى المثل مى گوييم: «ان كان هذا زوجاً يكون عدداً.» عدم زوجيت، عدم عدد بودن را افاده نمى دهد; عدد ممكن است زوج نباشد، ولى فرد باشد.

2 . الأسفار الأربعة، ج 1، ص 236. محالى را فرض مى كند تا از آن به كمك برهان خلفى (قياس استثنائى) يا برهان مستقيم (قياس اقترانى) به محال بودن امر ديگرى برسد ـ مى گويند: «مفروض شما محال است، (و چون چنين است) پس مى تواند مستلزم مطلبى باشد كه نقيض چيزى است كه تو ادعا مى كنى كه مستلزم اين محال است; زيرا محال، گاهى ملازم محال ديگر است» فساد آن مطلب مشهور آشكار است; زيرا محال، مستلزم هر محالى نيست، بلكه مستلزم محالى است كه اگر فرض وجود براى آن دو محال شود، بين آنها تعلق سبب و مسبّبى وجود داشته باشد. (انتهى ج 1، ص 236)