فروغ حکمت

مترجم و شارح: محسن دهقانی

نسخه متنی -صفحه : 337/ 64
نمايش فراداده

طرح يك شبهه

ترجمه

و به جهت تمايز اعدام (به واسطه اضافه يا قيد) اشكال زير، دفع مى شود. (اشكال، عبارت از اين است كه) عدمى كه اضافه مى شود به عدم، نوعى از عدم است. از سوى ديگر از آن جهت كه عدم مضاف، رافع عدم مضاف اليه است مقابل عدم است، به نحو تقابلى كه بين دو نقيض، وجود دارد. و نوعيّت و تقابل قطعاً با يكديگر جمع نمى شوند.

شرح

عدم العدم نوعى از عدم به شمار مى رود; زيرا مقيد، نوعى از مطلق است. از سوى ديگر عدم العدم مقابل عدم است; زيرا رافع اوست. و رافع هر شىء، نقيض آن محسوب مى شود. بديهى است عدم مضاف، عدم مضاف اليه را بر مى دارد. پس اين عدم مقيد، نقطه مقابل عدم مطلق قرار مى گيرد و تقابل تناقض بين آن دو بر قرار مى شود. اشكال اين است كه چطور ممكن است عدم العدم، هم نوعى از عدم مطلق باشد و هم نقيض آن. و حال آنكه جمع بين نوعيّت و تقابل، محال است.متن

وجه الاندفاع ـ كما أفاده صدر المتألهين ره ـ (1) أنّ الجهة مختلفة، فعدم العدم بما أنّه مفهوم أخصّ من مطلق العدم مأخوذ فيه العدم نوع من العدم(2) وبما أنّ للعدم المضاف إليه ثبوتاً مفروضاً يرفعه العدم المضاف رفع النقيض للنقيض يقابله العدم المضاف.