در اينكه «اِحرام» يكي از فرائض و واجباب مناسك حج و يا عمره است، ميان فقهاي اسلام هيچگونه اختلافي نيست و همگان بر «وجوب» آن اجماع و اتفاق دارند. البته در ميان علماي اهل سنت، اين گفتگو وجود دارد كه آيا «اِحرام» از اركان حج و عمره است؟ يا از شرائط مناسك حج و عمره بشمار ميآيد؟ مذاهب فقهي مالكي1 و شافعي2 و حنبلي3 ، «احرام» را ركني از اركان «نسك» ميدانند، امّا مذهب فقهي حنفي آن را شرطي از شروط صحت حج دانسته، ولي نه آن گونه كه بطور كلي و در همه موارد «ركنيتِ» احرام را در مناسك حج و عمره انكار كند، بلكه ميگويد:
«اِحرام از يك وجه شرط است و از وجهي ديگر ركن ميباشد»4 و يااينكه:
«اِحرام شرط ابتدايي است و در نهايت حكم ركن را دارد»5 فقهاي اهل سنت، به ويژه پيروان «ابوحنيفه» تعدادي از فروع و ثمرات فقهي را بر «شرط و يا شبه ركن» بودنِ اِحرام مبتني كردهاند كه اغلب آنها در فقه شيعه و در نزد فقهاي اماميه ـ رضواناللّه علهيم اجمعين ـ مردود ميباشند. از جمله صاحب كتاب «شرح اللباب/ علي القاري/ ص 45» مينويسد:
«مذهب حنفيه احرام را پيش از «اشهر الحج» 6 جايز شمرده است; زيرا در نزد فقهاي اين مذهب، احرام شرط است و تقديم آن بر وقت(مشخص) جايز ميباشد» ونيز صاحب «بدائع الصنائع»7 آورده است:
«اگر شخصي كه حج تمتع بر او واجب است، قبل از «اشهر الحج» به نيت عمره8 ،مُحرم گشت و در «اشهر الحج» افعال و ياركن و يا اغلب اركان آن را (يعني4 شوط از طواف را) بجاي آورد، بنابر مذهب ابوحنيفه وي متمتع است و حج تمتع او صحيح و برطبق موازين انجام پذيرفته است!
امّا از ديدگاه «فقه اماميه» بايد مجموعه عمره تمتع و حج تمتع در «اشهر الحج» انجام پذيرد.
محقق حلي ميگويد: «اگر در غير ماه هاي حج به احرام عمره تمتع، محرم گرديد، حج تمتع وي صحيح واقع نخواهد شد..»9 و در جاي ديگر از كتاب خود، ضمن بر شمردن شرايط «حج تمتع»، مينويسد:
«... و وقوع حج تمتع در «اشهر الحج»، يعني شوال، ذوالعقده و ذوالحجه است ...»10 صاحب جواهر در ذيل عبارت فوق ادعاي اجماع نموده و خبر «عمربن يزيد» را از امام صادق ـ ع ـ نيز شاهد آورده است11 : «ليس يكون متعة اِلاّ في اشهر الحج» 12 محدث متبحر علاّمه شيخ حرّعاملي در باب 11 از ابواب اقسام حج رواياتي چند آورده است مبني بر اينكه: اشهر الحج همان «اشهر معلومات»13 در كتاب خداست و عبارتند از شوال و ذوالقعده و ذوالحجة: و احرام به عمره و حج تمتع جايز نيست مگر در اين ماه هاي معلوم و مشخص. در حديث 1 باب فوق از معاويةبن عمار، از اباعبدالله، امام صادق ـ ع ـ، نقل ميكند كه آن حضرت فرمود:
«انَ اللّه تعالي يقول: «الحج اشهر معلومات فمن فرض فيهن الحج فلارفث و لافسوق و لاجدال في الحج» 14 و هي شوال و ذوالقعده و ذوالحجة»15 و در حديث4، همين باب نيز آورده است كه امام جعفربن محمد ـ ص ـ فرمود:
«...من احرم بالحج في غير اشهر الحج فلا حجّ له...»16 و در حديث 5 از امام باقر ـ ع ـ نقل كرده است كه آن حضرت فرمود:
«الحج اشهر معلومات» شوال و ذوالقعده و ذوالحجة، ليس لأحد ان يحرم بالحج في سواهنّ.17 در «تحرير الوسيله» سومين شرط از شرايط حج تمتع رااين چنين برميشمرد: «ميبايست مجموعه عمره و حج تمتع در «اشهر الحج» واقع گردد. پس اگر عمره تمتع و يا برخي از مناسك آن را در غيرماه هاي حج انجام داد، نميتواند با مقدمه اين عمره، حج تمتع را بجاي آورد. و «اشهر الحج» عبارتند از شوال و ذالعقده و بنابر قول اصح تمامي ايام ماه ذوالحجه».18