مبانى اعتقادى مهدويت

مسعود پور سيد آقايى

ساختمان ستاره هاى دنباله دار

ستاره هاى دنباله دار از ذرات شهابى همراه با هسته جامد بزرگ تشكيل شده اند، و همه آنها به وسيله جرمى از گاز كما ( Coma) احاطه شده كه از مولكولها و اتمهاى آزاد شده از ناحيه هسته تشكيل يافته و از عناصرى همچون دو اتم سبك نظير OH (هيدروكسيل)، ك. و ورم (K, Wurm) ، پى، سوينگز (P, Sings) و گروهى از مولكولهاى مادر نظير متان (C H4) را بربر دارند.

در زمين بعضى از اين عناصر به شكل گاز آمونياك يا مايع آب وجود دارند اما «سوينگز»و «ورم » خاطرنشان ساخته اند كه اين عناصر در ستاره هاى دنباله دار به شكل جامد وجود دارند، همچون يخ معمولى در مورد آب و يخ آمونياك، و يخ متان و غيره كه در درون آنها ماده هاى شهابى تشكيل يافته اند از آهن، كلسيم، منيزيم، نيكل، آلومينيم، سديم و...

يخ هاى سطحى ستاره هاى دنباله دار با بازگشت متوالى و عبور از نزديك خورشيد به تدريج ذوب مى شوند و در زير آنها لايه هاى يخ جامدى باقى خواهند بود كه به خوبى از تاثير اشعه خورشيدى محافظت مى شوند.

درجه حرارت اين ستاره ها بستگى به فاصله آنها از خورشيد دارد.

ستاره هاى دنباله دار مشهور

1 - مهشورترين ستاره هاى دنباله دار متناوب ستاره «هالى » (HALLEY,S,CMET) است اين ستاره به وسيله «ادموند هالى »(1656 - 1742) عضو رصدخانه سلطنتى انگلستان پيش بينى شد. دكتر هالى در واقع يكى از همكاران جوان اسحاق نيوتن بود، وى براى اولين مرتبه اظهار داشت كه ستاره هاى دنباله دار ديده شده در سالهاى 1531م و1607 و 1682م بازگشت متفاوتى از يك ستاره دنباله دار مى باشند كه هر76 سال يك بار به دور خورشيد گردش مى كند، محاسبات دكتر هالى نشان داد كه دنباله دار مزبور مجددا در سال 1758 در آسمان پديدار خواهد شد، جرم مزبور كه به افتخار وى دنباله دار «هالى » نام گرفته بود، نخستين بار در شب كريسمس سال 1758 ديده شد، هالى تنها دنباله دارى است كه با چشم غير مسلح ديده مى شود.

تاريخچه ظهور اين دنباله دار به 240 سال پيش از ميلاد و به گمانى 467 سال قبل از ميلاد حضرت مسيح(ع) بر مى گردد اما بازگشت هاى 83 پيش از ميلاد و همچنين 11 قبل از ميلاد در تاريخ ثبت است و بازگشت هاى بعدى نيز مرتبا به ثبت رسيده است.

از آنجايى كه دنباله دار هالى تحت تاثير نيروى گرانشى سيارات برجيس و كيوان(مشترى و زحل) قرار دارد لذا دوره گردش آن دقيقا ثابت نيست و بين 74 تا 78 سال به درازا مى كشد، از اين رو بازگشت مجدد آن به سال 2 - 2061م با درخشندگى خوبى خواهد بود.

پژوهشهاى فضا ناوها

بازگشت سال 1986م فرصت مناسبى بود تا دنباله دار هالى به كمك فضاناوهاى پژوهشى از نزديك مورد بررسى قرار گيرد، هدف از اين برنامه مطالعه ساختار جرم مزبور از نظر فيزيكى و شيميايى و آزمايش هسته، و جو هالى و همچنين رابطه ميان جرم آن با بادهاى خورشيد بوده است.

بر اين اساس مؤسسه پژوهش هاى كيهانى اروپا فضاناو جيوتو (Giotto) و شوروى ها دو فضاناو به نام «وگاى 1 و 2» ( Vega) و ژاپنيها نيز فضاناوهايى به سوى هالى روانه ساختند.

فضاناو وگا 1، در تاريخ 6 مارس 1986 از فاصله 8889 كيلومترى آن گذشت، طراحان سفينه مزبور اميدوار بودند كه فضاناو وگا1، از گيسوى دنباله دار نمونه بردارى كند و هسته آن را به دقت مورد كاوش قرار دهد. با وجودى كه به دليل پاره اى نواقص فنى، عكسبردارى واضح و روشن از هسته امكان پذير نگرديد، اما عكس ها و اطلاعاتى كه به زمين مخابره شد، كاملا شگفت انگيز و غير منتظره بود.

وگا2، نيز در هشتم مارس همان سال از فاصله 8030 كيلومترى هسته هالى گذشت و با وجودى كه به وسيله غبارهاى گيسوى هالى به شدت بمباران گرديد، توانست اطلاعات و عكس هاى جالب و گرانقيمتى به زمين ارسال دارد.

فضاناو جيوتو از فاصله 605 كيلومترى هسته عبور كرد و عكس هاى دقيق تر و روشن ترى به زمين مخابره نمود و نارسايى هاى وگاى 1 و 2 را جبران ساخت.

نتايجى كه كلا از اين ديدارها به دست آمده، نشان مى دهد كه هسته هالى شكلى شبيه سيب زمينى دارد كه ابعاد آن به طور متوسط حدود 15105/7 كيلومتر است و سطح آن همانند ذغال، سياه بوده و نسبت بازتاب آن از 4درصد تجاوز نمى كند، عكس ها و اطلاعات مخابره شده نشان مى دهد كه هسته هالى در ميان ابرى از غبار جاى دارد و عوارضى به صورت شكاف ها و گودال ها و فرورفتگى ها، در سطح آن به چشم مى خورد كه اندازه آن ها بين 100متر مكعب تا يك كيلومتر است.

علاوه بر عوارض مزبور، پديده هاى فورانى كاملا غير منتظره اى در سطح هسته به چشم مى خورد كه گاز از آن بيرون مى جهد.

گيسو و دنباله هالى از گازهايى كه از هسته تبخير مى شوند، تشكيل مى يابند و غبار نيز از سطح هسته پراكنده مى گردد، در سطح رو به خورشيد هسته هالى چند دهانه فورانى يافت مى گردد كه جمعا منبع اصلى گسيل گاز و غبار را تشكيل مى دهند، هسته هالى جسم سياهى است كه نور خورشيد را جذب مى كند و دمايى را معادل 300 تا 400 گلوين(27 تا127 درجه سانتيگراد) نشان مى دهد.

فضاناو جيوتو كه تا اعماق گيسوى هالى پيش رفته بود، مقدار گاز و تركيبات آن را اندازه گيرى كرده و چنين نشان مى دهد كه 80درصد گيسو از مولكول هاى آب و بقيه اكثرا از مولكول هاى دى اكسيد كربن تشكيل يافته است. تجزيه و تحليل ذرات غبار دنباله دار هالى كه به وسيله ابزارهاى نصب شده در جيوتو و وگا به عمل آمده، نشان مى دهد كه تقريبا 80درصد آنها حاوى ئيدروژن، كربن، نيتروژن، اكسيژن، و مقدارى گوگرد است و علاوه بر آن، مقدارى سديم، منيزيوم، سيليسيم، كلسيم و آهن نيز در آن يافت مى گردد.

2 - يكى ديگر از ستاره هاى دنباله دار متناوبى كه در تمام قسمت هاى مدارش قابل مشاهده بوده است، ستاره دنباله دار «شواسمن » است، اين ستاره در حقيقت قابل توجه است و مدارش بين مشترى و زحل قرار دارد و درخشندگى آن تغيير مى پذيرد.

3 - از ديگر ستاره هاى دنباله دار قابل توجه ستاره اى است كه سال 1882م در روشنايى روز كاملا قابل رؤيت بود و از خرمن خورشيد در فاصله 50000 كيلومترى سطح آن عبور نمود. (6)

1) كفاية الموحدين، اسماعيل عقيلى، مقاله 4، بيان برخى از علائم ظهور، منتهى الآمال محدث قمى، فصل 7 - در بعضى از علامات ظهوره، بحار، ج 52، ص 195.

2) مدرك قبل.

3) مدرك قبل.

4) بحار، ج 51، ص 123 - روضه كافى، ج 8، ص 63.

5) بحار، ج 51، ص 129.

6) مايردگانى، نجوم به زبان ساده 2 /6 ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گيتاشناسى 1363ش، اطلس منظومه خورشيدى، ص 190، پاتريك مور، گرى هانت، برگردان عباس جعفرى، نشر گيتاشناسى 1374ش.