كيهان انديشه ـ شماره 47 ، فروردين و ارديبهشت 1379
در تحليل و ارزيابي يک حديث سه رکن عمده وجود دارد که عبارتند از:
1- سند حديث و بررسي سلسله راوياني که به معصوم يا يکي از اصحاب معصومين ختم ميشود.
2- محتوا و مضمون حديث از حيث توافق يا اختلاف با قرآن و اصول ضروري دين و عقل. 3- وجه صدور حديث و بررسي شرايط زماني و مکاني صدور آن با توجه به شخص مخاطب و يا جو فکري غالب و... که به فهم مراد جدي معصوم (ع) کمک چشمگيري ميکند، چنانکه در احاديث فقهي آنچه از اين جهت در وهله اول مطرح مي‌باشد اين است که آيا صدور روايت به جهت تقيه بوده که در نتيجه ارزش استدلال بدان را از بين برده يا محدود ميسازد، يا خير؟ در ابواب غير فقه نيز همين امر براي «وجه صدور» متصور است، البته ملاحظه وجه صدور روايت منوط است به احاطه داشتن به تاريخ صدر اسلام، شناخت نحلههاي کلامي‌و عقيدتي آن زمان، شناخت شرايط سياسي، مذهب فقهي يا کلامي‌حاکم بر جامعه، شناخت رجال حديث و... در ذيل دو نمونه از تأثير عامل فوق در کيفيت فهم و برداشت از احاديث از نظر علامه شعراني بيان ميشود: