1 - اينكه اول وقت، اختصاص به نماز ظهر (و همچنين نماز مغرب)، و آخر وقت اختصاص به نماز عصر (و همچنين نماز عشا) دارد، مراد آن است كه اگر عمداً نماز عصر در وقت مخصوص نماز ظهر و نماز عشا در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده شود، باطل است. در اينجا چند مطلب استثنا شده است.
الف) اگر گمان پيدا كرد كه ظهر شده و نماز ظهر را شروع كرد - البته در مواردي كه گمان به دخول وقت كافي است - ولي در بين نماز وقت داخل شد، در اين صورت چون نمازش صحيح است، مانعي ندارد كه نماز عصر را در وقت مخصوص ظهر بخواند و لازم نيست به اندازه چهار ركعت از اول وقت گذشته صبر كند و بعد بخواند.
ب) اگر سهواً نماز عصر را قبل از نماز ظهر بخواند و از وقت فقط به مقدار چهار ركعت باقي مانده باشد، كه در اين صورت نماز ظهر را در وقت مخصوص عصر مي خواند.
ج) اگر در اول وقت كه مثلا وقت مخصوص نماز ظهر است، نماز ديگري غير از نماز عصر آن روز را بخواند، مانند نماز قضا مانعي ندارد.
عروة الوثقى، اوقات الصلاة اليوميه،2 .
2 - تقسيم وقت به مختص و مشترك در مواردي ثمره عملي دارد؛ مثلا اگر زني در اول وقت بعد از گذشتن مقدار خواندن نماز ظهر حائض شود و نماز ظهر را نخوانده باشد، فقط قضاي نماز ظهر بر او واجب است و اگر در نزديك آخر وقت عذر او برطرف شود، اگر براي هر دو نماز وقت دارد، هر دو بر او واجب است، و اگر براي دومي وقت دارد - هر چند به اندازه يك ركعتش - فقط دومي واجب است و اگر براي دومي و حتي يك ركعت از اول وقت دارد، باز هم هر دو بر او واجب است.
عروة الوثقى، اوقات الصلاة اليوميه،
3 . احكام الاوقات، مسأله 15، تحريرالوسيله، ج 1، ص 140،15 .
3 - كسي كه به اندازه خواندن يك ركعت وقت دارد، بايد نماز را به نيت ادا بخواند، ولي نبايد نماز را عمداً تا اين وقت تأخير بيندازد. بنابراين اگر شخصي مسافر به اندازه سه ركعت و شخص غير مسافر به اندازه پنج ركعت تا غروب وقت داشته باشد، بايد نماز ظهر را اول بخواند، اگر چه مقداري از نماز عصر، خارج وقت خوانده مي شود و همچنين در نماز مغرب و عشا، اگر شخص مسافر نباشد و تا نصف شب مقدار پنج ركعت وقت داشته باشد، بايد اول نماز مغرب، و اگر كمتر از پنج ركعت وقت داشته، بايد اول نماز عشا را بخواند؛ چون چهار ركعت آخر مخصوص وقت نماز عشا است، و اما اگر مسافر باشد و تا نصف شب به اندازه چهار ركعت وقت داشته باشد، بايد اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند و چون بعد از خواندن نماز مغرب ممكن است به اندازه يك ركعت يا بيشتر وقت داشته باشد، بايد فوري نماز مغرب را شروع كند و نيت آن هم اداست، اگر چه احتياط مستحب آن است كه نيت ادا و قضا نكند.
تحرير الوسيله، ج 1، ص 139، مسأله 9، عروة الوثقى، اوقات الصلاة اليوميه،4 .
4 - واجب است نماز عصر بعد از نماز ظهر، و نماز عشا بعد از نماز مغرب خوانده شود، كه اگر عمداً جلوتر بخواند، باطل است، چه در وقت مختص به اولي باشد و چه در وقت مشترك، و اما اگر سهواً جلوتر بخواند يا در وقت مختص به اولي خوانده شده يا در وقت مشترك، و اگر در وقت مختص باشد، دو صورت دارد: يا تمامش در وقت مختص به اولي واقع شده و يا مقداري از آن در وقت مشترك داخل گرديده؛ اگر تمامش در وقت مختص به اولي واقع شده باشد، بنابر احتياط واجب باطل است و اگر در مقداري از وقت مشترك هم داخل شده، نمازش صحيح است و اما اگر سهواً در وقت مشترك جلوتر خوانده باشد، اگر بعد از نماز يادش بيايد، نمازش صحيح است و اگر در وسط نماز يادش بيايد، نيتش را به نماز قبلي بر مي گرداند، به شرطي كه جا براي عدول باشد؛ مثل اينكه در نماز مغرب و عشا وارد ركوع ركعت چهارم شده باشد كه در اين صورت، نماز را تمام كرده و دوباره نماز مغرب و بعد از آن عشا را مي خواند.
عروة الوثقى، اوقات الصلاة اليوميه،3 .
5 - هميشه عدول از نماز بعدي به قبلي جايز است، ولي عكسش جايز نيست؛ بنابر اين از عصر به ظهر و از عشا به مغرب مي شود عدول كرد - به شرط آنكه از محل عدول نگذشته باشد - و اما عكسش جايز نيست؛ بنابراين اگر به نيّت نماز ظهر مشغول نماز شود و يادش بيايد كه نماز ظهر را خوانده، عدول به نماز عصر جايز نيست و بايد نماز را بشكند و نماز عصر را بخواند.
تحرير الوسيله، ج 1، ص 139، مسأله 1، توضيح المسائل،756 .
6 - در اين زمينه به مسائل 757 و 759 تا 796 مراجعه شود.