حقّ التأليف

(س 964) آيا براى مؤلفان، مترجمان و صاحبان آثار هنرى كه براى تهيّه اثر، متحمّل زحمت، صرف هزينه و وقت مى شوند، گرفتن مبلغى تحت عنوان حقّ الزحمه يا حقّ التأليف صحيح است؟ ج ـ گرفتن حقّ الزحمه يا حقّ التأليف براى در اختيار قرار دادن كتاب و نسخه اصل و يا اثر هنرى مانعى ندارد، چون عمل افراد، محترم و تصرّف در مال او بدون اجازه، حرام است.

(س 965) در مورد كتب و يا آثارى كه شامل نقاشى، طراحى، خوشنويسى، برنامه هاى رايانه اى و... كه زاييده ذهن و ذوق هنرمندان است، آيا هنرمند و صاحب اثر مى تواند براى هميشه نسبت به چاپ يا ممانعت از چاپ، صاحب حق باشد؟ اگر منع نكند چطور؟ ج ـ براى هميشه مى تواند از چاپ و رايت برنامه هاى خود منع نمايد، چون انسان بر مال خودش مسلّط است و تصرّف ديگران در مال او (كه چاپ و رايت، مستلزم چنين تصرّفى است)، بدون رضايت، حرام است و عمل انسان، محترم و با ارزش است و چه بسا افراد حقيقتى يا حقوقى كه براى ارزش اثر يا كتابى مايل اند، آن اثر يا كتاب، منحصر به فرد باشد; و اگر منع نكرده، ولى بنا بر عدم چاپ و تكثير است نيز جايز نيست و خود بنا، ايجاد حق مى نمايد. 6/12/68

(س 966) آيا نوشتن عباراتى چون «حقّ چاپ و نشر براى ناشر يا مؤلف محفوظ است»، حقّى را براى آنان ايجاد مى كند؟ آيا چنين شرطى از نظر شرعى صحيح است؟ ج ـ محض نوشتن اين گونه عبارات موجب حق نمى گردد،آرى، اگر به صورت شرط باشد، يعنى شرايطِ شرط محقّق شود، حق را ايجاد مى كند و چون شرط صحيح است، لازم الوفا مى باشد.    26/2/75

(س 967) چاپ از روى كتب خارجى بدون تغيير و ترجمه و بدون اجازه از ناشر خارجى، چه حكمى دارد؟ ج ـ اگر ناشر يا مؤلف منع نكرده باشد، مانعى ندارد، مگر آنكه دولت جمهورى اسلامى، به خاطر قوانين بين المللى كه به آنها تعهد نموده است، آن را منع نمايد.   6/12/68