رشوه

(س 421) آيا از ديدگاه فقه اسلامى، براى اثبات و احقاق حق مى توان رشوه اى پرداخت كرد؟ و آيا رشوه دهنده هم مجازات دارد يا خير؟

ج ـ گرفتن رشوه و پرداخت آن، حرام است، مگر در جايى كه انسان بدون پرداخت رشوه نمى تواند به حقّ خود برسد، كه در اين صورت، براى پرداخت كننده مانعى ندارد و معذور است، ولى براى گيرنده حرام است، و اكل مال از طريق باطل: و حكمِ مرتكبِ حرامى كه معذوريتى در آن نباشد، تعزير است.

(س 422) اگر كسى هديه و يا حقّ الزحمه اى به مسئول و يا كارگزارى به نيّت جلوگيرى از ضرر و يا براى تسريع در كار بدهد، آيا رشوه محسوب مى شود؟

ج ـ رشوه مطلقاً حرام است: امّا در فرض سؤال، صدق رشوه بر آن مشكل است و دادن وجه، درست نيست، چون وقت خود را آن طرف، جهت خدمت در اداره، اجاره داده است و پول گرفتن در اين ساعات، براى او جايز نيست. ليكن به هر حال، كسى كه مجبور به پرداختن چنين پولهايى است، براى او پرداخت حرام نيست، هر چند براى رشوه گيرنده، حرام است. 13/7/75 حقّ التأليف

(س 423) آيا براى مؤلفين، مترجمين و صاحبان آثار هنرى كه براى تهيّه اثر، متحمّل زحمت، صرف هزينه و وقت مى شوند، گرفتن مبلغى تحت عنوان حقّ الزحمه يا حقّ التأليف صحيح است؟

ج ـ گرفتن حقّ الزحمه يا حقّ التأليف براى در اختيار قرار دادن كتاب و نسخه اصل و يا اثر هنرى مانعى ندارد، چون عملِ انسان، محترم و تصرّف در مال او بدون اجازه، حرام است.

(س 424) در مورد كتب و يا آثارى مانند نقاشى، طراحى، خوشنويسى، برنامه هاى رايانه اى و... كه زاييده ذهن و ذوق هنرمندان است، آيا هنرمند وصاحب اثر مى تواند براى هميشه نسبت به چاپ يا ممانعت از چاپ، صاحب حق باشد؟ اگر منع نكند چطور؟

ج ـ براى هميشه مى تواند از چاپ و رايت برنامه هاى خود منع نمايد، چون انسان بر مال خودش مسلّط است و تصرّف ديگران در مال او (كه چاپ و رايت، مستلزم چنين تصرّفى است)، بدون رضايت، حرام است و عمل انسان، محترم و با ارزش است و چه بسا افراد حقيقى يا حقوقى كه براى ارزش اثر يا كتابى مايل اند آن اثر يا كتاب، منحصر به فرد باشد: و اگر منع نكرده، ولى بنا بر عدم چاپ و تكثير است نيز جايز نيست و خود بنا، ايجاد حق مى نمايد. 6/12/68 ريش تراشيدن

(س 425) آيا تراشيدن ريش و اجرت گرفتن براى آن جايز است يا خير؟

ج ـ حرمتش به نظر اين جانب معلوم نيست و آثار حرمت بر آن بار نمى شود، هر چند احتياط در ترك، مطلوب است. 3/3/77