در فصل پنجم خواهد آمد كه تعلّم از نظر فقهى داراى احكام پنجگانه است و بر اين اساس علم به واجب ، حرام ، مستحب ، مكروه و مباح تقسيم مىشود . اگر هر چه را كه صورت عبادت دارد و به مفهوم عام آن داراى احكام پنجگانه بدانيم ، صورتهاى تزاحم تعلّم و تعبد از لحاظ عقلى به 25 صورت خواهد رسيد . از اين رو نخستين مسأله در مقام ترجيح علم بر عبادت اين است كه كدام علم بر كدام عبادت رجحان دارد ؟
تأمل در متن احاديثى كه علم را بر عبادت ترجيح مىدهند ، بروشنى نشان مىدهد كه منظور ترجيح تعلّم واجب و يا مستحب بر عبادتهاى مستحب است . البته فاصله فضيلت تعلّم واجب و تعبد مستحب قابل مقايسه با فاصله تعلم مستحب و تعبد مستحب نيست و شايد احاديثى كه فضايل شگفت انگيزى را در تبيين فضيلت علم بر عبادت مطرح كردهاند ، ناظر به اين صورت از تزاحم مىباشد 1 .
احتمال ديگر در ترجيح علم بر عبادت ، اين است كه در احاديث مربوط ، علم و
بنگريد به : ص 219 ح 584 / ص 311 ح 861 .