براى درك اينگونه مسائل به نحو تفصيل به حكيمان و فيلسوفانى مراجعه كنيد كه تشنگى علمى خويش را از چشمه پر بركت علم انبيا و امامان عليهمالسلام سيراب كردهاند .
اين بزرگواران آنچه در كتب خود آوردهاند ، نتيجه زحمات و كوشش آنان ، در آيات قرآن و روايات و آيات آفاق و انفس است .
در هر حال به فرموده حضرت صادق عليهالسلام اسرار خود را به جناب او از باب عجز و شكستگى عرضه بدار و به يقين و حقيقت بدان كه بر حضرت او چيزى از آشكار و نهان پنهان نيست .
او در عين اينكه واقف به اسرار و تمام اوضاع كيفى و كمى موجودات است ، ولى علاقه دارد ، عبد در پيشگاهش به تضرع و زارى برخيزد و ملتمسانه به دربارش اشك بريزد و با زبان سرّ ، حال دل و روح خويش را به مولايش عرضه بدارد .
چنانچه به مسأله دعا در قرآن اشاره رفته و از بندگانش مىخواهد به درگاهش بنالند و در حال دعا و زارى و توبه و انابه باشند.
[ وَكُنْ كَأَفْقَرِ عِبادِهِ بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَخِلْ قَلْبَكَ عَنْ كُلِّ شاغِلٍ يَحْجُبُكَ عَنْ رَبِّكَ فَإِنَّهُ لا يَقْبَلُ إِلاَّ الأَطْهَرَ وَالأَخْلَصَ وَانْظُرْ مِنْ أَىِّ ديوانٍ يَخْرُجُ إِسْمَكَ ]
امام صادق عليهالسلام در دنباله روايت مىفرمايد :
چون به مسجد وارد شدى به حقيقت و راستى بايد اين معنى را نسبت به خود حس كنى كه تو نيازمندترين فقيران و محتاجان و نيازمندان به پيشگاه او هستى و دل از آنچه تو را از مولايت مانع مىشود و بين تو ومحبوبت پرده مىاندازد خالى كنى كه حضرت او جز پاكترين و خالصترين عباد و برنامهها را نمىپذيرد و مسأله مهم ديگر آن است كه ببينى عاقبت نامت از كدام دفتر و از كدام ديوان خارج مىشود ! ! ، دفتر و ديوان اهل سعادت يا دفتر و ديوان اشقيا .
در جملات نورانى بالا سه موضوع بسيار مهم گوشزد شده كه با توجه به آن سه موضوع مىتوان خويش را لايق محضر آن جناب كرد :
1 ـ احساس فقر و نياز در نقطه نهايى آن در پيشگاه حضرت حق .
2 ـ خالى كردن دل از آنچه كه مانع بين انسان و خدا است .
3 ـ با بينايى كامل نظر كردن به خود كه نام انسان از كداميك از دو ديوان سُعدا يا اشقيا در عاقبت كار خارج خواهد شد .