در اين فراز از آيه سخن از قول عدل است كه از جمله مواردى كه تكيه بر قول عدل به حكم اين آيه واجب است در مورد خويشاوندان و اقوام و نزديكان نسبى و حسبى است .
صاحب « الميزان » مىگويد[18] :
براى اين اقربا را يادآور شد كه عاطفه قرابت و خويشاوندى از هر داعى ديگرى ، بيشتر آدمى را به دفاع بيجا و جانبدارى ناروا وامىدارد و از همين جا مىتوان فهميد كه مقصود از قول هم آن گفتارى است كه اگر انسان آن را بگويد ممكن است نفعى عايد طرف گردد و يا ضررى متوجه او شود ، ذكر عدالت نيز دلالت بر اين دارد ، چون معلوم مىشود قول مزبور مانند شهادت و قضاوت و امثال آن دو قسم است :
يكى ظلم و ديگر عدل .
بنابراين معناى آيه اين مىشود كه بايد مراقب گفتارهاى خود باشيد ، زبان خود را از حرفهايى كه براى ديگران نفع و يا ضرر دارد حفظ كنيد و عاطفه قرابت و هر عاطفه ديگرى ، شما را به جانبدارى بيجا از احدى وادار نكند و به تحريف گفتههاى ديگران و تجاوز از حق و شهادت به ناحق يا قضاوت ناروا وادار نسازد .
خلاصه به ناحق جانب آن كس را كه دوستش مىداريد رعايت ننموده و حق آن كسى را كه دوستش نمىداريد باطل مسازيد .
اين است جاى سخن عدل كه متأسفانه به خاطر عواطف خويشاوندى در بسيارى از مردم سخن ظلم است و افراد با قول ظلم در كمال بىشرمى از حدود الهى تجاوز كرده و به فرموده حضرت سجاد عليهالسلام : رضاى مخلوق را با سخط خالق معامله مىكنند و چه معامله و تجارت پر خطرى[19] !
ديگر از موارد بسيار مهم قول عدل ، به وقت شهادت و يا قضاوت در دادگاه عدل اسلامى است كه اگر كسى در اين مورد از جاده عدالت منحرف گردد بنا بر آيات و روايات به عذاب سخت الهى در روز حساب دچار خواهد شد .
قاضى و يا شاهد با تمام وجود بايد پاسدار عدالت بوده و هيچ عاملى اگر چه به قيمت جانشان تمام شود ، نبايد آنان را از راه حق و عدل و صراط الهى باز دارد ، به اين آيه شريفه توجه عميق كنيد :
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُوا إِعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ [20] .
اى اهل ايمان ! همواره [ در همه امور ] قيام كننده براى خدا و گواهان به عدل و داد باشيد . و نبايد دشمنى با گروهى شما را بر آن دارد كه عدالت نورزيد ؛ عدالت كنيد كه آن به پرهيزكارى نزديكتر است . و از خدا پروا كنيد ؛ زيرا خدا به آنچه انجام مىدهيد آگاه است .
اينجا نيز بايد گفت : در فضاى محاكم و دادگاهها سخن عدل و گواه عدل بسيار كم و قاضى و گواه عادل نادر است .
اسلام نسبت به امر قضا و نسبت به شخص گواه و شاهد بسيار سختگيرى كرده كه مبادا به اندازه سر سوزنى به حق مظلومى تجاوز شود .