قُلْ مَن يَرْزُقُكُم [337] .
منبع روزى موجودات زنده به خصوص انسان از آسمان عبارت است از : باران ، برف ، نور خورشيد ، مهتاب و بسيارى امور ديگر كه در كتب علمى ضبط شده و امورى كه در آينده نزديك يا دور به وسيله دانشمندان محقق كشف مىشود .
منبع روزى از زمين عبارت است از : معادن ، نباتات ، حيوانات بحرى و برى و هوايى كه براى توضيح اين امور تاكنون هزاران كتاب پر ارزش علمى نوشته شده است .
أَمَّن يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصارَ [338] .
درباره گوش و چشم ، در توضيح اين آيه به چهار مطلب بسيار مهم مىتوان اشاره كرد :
1 ـ چه نيرويى است كه روزى شما و خوراكىها و آشاميدنىها را در وجود شما از هزاران كانال و مرحله عبور مىدهد تا به كمالش كه شنوايى و بينايى است برساند ؟ آيا در سايه قدرتى جز قدرت حق اين حركات عظيم و اين مسائل عجيب انجام مىگيرد ؟ راستى چه اعجابانگيز است كه محصول آب و نان و ميوه و سبزى و حبّه و دانه پس از عبور از مرى و معده و روده و . . . تبديل به شنوايى و بينايى مىشود .
2 ـ گوش و چشم دو عضو بسيار لطيف و ظريف هستند كه هستى و هويت گوش عبارت از يك پرده نازك و هستى و هويت چشم عبارت از يك مردمك بسيار ريز است كه اين پرده و مردمك عجيب آسيبپذير هستند و در برابر كمترين حادثه از كار مىافتد و عمرى انسان را به كرى و كورى مبتلا مىكنند ، كيست كه در برابر اين همه حادثه و فعل و انفعال در كره زمين و اين همه حشرات موذى و سر و صداها و مناظر عجيب و غريب و نور شديد و ضعيف و سرما و گرماى سخت ، گوش و چشم شما را از آسيب حفظ مىكند ؟ آيا سزاوار نيست در برابر اين همه عنايت او سر تعظيم فرود آورده به حضرتش عشق بورزيد و از دستورهاى سعادتبخش آن جناب پيروى كنيد ؟
3 ـ گوش و چشم دو وسيله بسيار مهم براى كسب علم و دانش و معرفت و بينش ، چرا از اين دو عضو براى شنيدن حقايق و ديدن عجايب بهره نمىگيريد و يا چرا با بازبودن گوش ، خود را به كرى زده و با باز بودن چشم ، خويش را به كورى زدهايد ، مىشنويد و مىبينيد ولى از اين شنوايى و بينايى براى درك حق استفاده نمىكنيد ؟
شما مىتوانيد از كمك گرفتن از گوش و چشم به صراط مستقيم حق راه يابيد و به مقام قرب و لقا و وصال محبوب برسيد ، كدام قدرت بود كه گوش شنوا به شما عنايت كرده ، چرا در برابر او تواضع نمىكنيد و سر فقر و ذلت در پيشگاه او به عبادت نمىگذاريد ؟
4 ـ انسان در برابر تمام شنيدنىها و ديدنىها مسئول است و براى آنچه شنيده و آنچه ديده بازپرسى مىشود و در قيامت دادگاههاى بس عجيب برايش برپا مىشود ، انسان حق ندارد هر چه را مىخواهد و نفسش اقتضا مىكند بشنود يا ببيند ، شنيدن و ديدن بايد بر اساس مقررات حق باشد و هماهنگ با رضايت حضرت رب الارباب ، گوش را براى شنيدن حق و چشم را براى ديدن آثار حق عنايت كردهاند ، اگر حق بشنويد حق مىشويد از طريق ديده قلب كه حق شنيدن گوش قلب را باز مىكند و حق ديدن چشم دل را ، اگر ناصحيح بشنويد از شنيدن حق كر مىشويد و اگر ناصحيح ببينيد از ديدن حق كور مىگرديد ، راه باز شدن گوش دل و چشم قلب ، حق شنيدن و حق ديدن است .
شما چند روزى از شنيدن غيبت و تهمت و دروغ و باطل و لغو و موسيقى بپرهيزيد و چند روزى از چشمچرانى و نظر به نامحرم خوددارى كنيد تا ببينيد چگونه گوش جان و چشم دل باز مىشود .