ويژگيهاي فردي پيامبر از مهمترين عوامل توفيق حضرت به شمار ميآيد هيچ مبلغي بالاتر از شايستگي مبلغ و عمل به گفتار خود نيست. امام صادق عليهالسلام در روايتي شرايطي را كه براي پيشبرد هر كاري و از جمله تبليغ دين است را چنين بر ميشمارد.
«فَاِذا اجْتَمَعَتْ النّيِّةُ والْقُدْرَة و التَّوفيق وَ الاِْصابة و هُنالِكَ تَمَّتِ السَّعادَة».32
هنگامي كه نيت و قدرت و توفيق و صائب بودن در عملي جمع شدند سعادت و وصول به هدف حاصل شده است. اگر چه اين ويژگيها و كمال در پيامبر صلياللهعليهوآله بوده است، براي آشنايي كامل شرح بيشتري را ميآوريم.
پيامبر براي تبليغ اسلام وحي الهي را ميشناخت به تمام زواياي آن آگاهي داشت. بدون تكيه بر اين و آن سخنانش را ميگفت و هيچگاه در ظن و گمانهاي پوچ پيروي نميكرد. قرآن نيز ميفرمايد:
«ولا تَقَفْ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ علمٌ...».33
و قرآن گواه صدق و درستي گفتار را برهان و دليل ميداند و ميفرمايد:
«قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ».34
اميرالمؤمنين علي عليهالسلام در اين باره ميفرمايد:
«عَلَيْكُمْ بالّذي ايات لا بِالرِّوايات».35
آيت و بينش و دقّت را فرار وي خود قرار دهيد نه نقل قولهاي بررسي شده را.
باور و ايمان مبلغ
آنچه در تمام مراحل تبليغ ورد كار حضرت بود، باور قلبي او به هدف بود. بالاترين عامل توفيق تبليغي پيامبر استقامت و پشتكار اوست ايمان و باور او به هدف مقدّسش نشأت گرفته است.