پيشگفتار
مقدّمه
مرحله يكم: ولايت فقيه در عصر حضور معصوم
مرحله دوم: از شيخمفيد تا شيخطوسى
مرحله سوم: پساز وفات شيخطوسى
مرحله چهارم: از ابنادريس تا محقّق ثانى
مرحله پنجم: از محقّق ثانى تا محقّق نراقى
مرحله ششم: از محقّق نراقى تا عصر امام خمينى
مرحله هفتم عصر امام خمينى
مرحله يكم ولايت فقيه در عصر حضور
مقدمه
تبيين جايگاه علمى - سياسى فقيه در عصر حضور
كه نيازمند اجتهاد و استنباط از ادلّه باشد
مرحله دوم از شيخمفيد تا شيخطوسى
مقدّمه
قسمت اول طرح كلّى نظريه سياسى شيخمفيد(ره)
بخش يكممقدمات
مقدمه نخست، دخالت دين در سياست و امور اجتماعى
مقدمه دوم، ولايت تدبيرى و سياسى عترت طاهره(ع)
مقدمه سوم، لزوم اجراى احكام در همه زمانها
مقدمه چهارم، مشروعيّت نداشتن ولايت غيرِ عترت طاهره(ع)
مقدمه پنجم، غيبت آخرين امام منصوب
مقدمه ششم، پايان دوران نصب خاصّ
بخش دوم تبيين طرح انديشه سياسى شيخمفيد
تقرير يكم: بيان مصاديق ولايت فقيه
1 .ولايت برامامت در نمازها
2 .ولايت قضا
3 .ولايت اقامه حدود
4 .ولايت زكات و صدقات
5 .ولايت تنفيذ وصايا
تقرير دوم: بيان يك قضيه موجبه كلّيه در ولايت انتصابى
خلاصه بحث تقرير دوم
تقرير سوم: بيان يك قضيه سالبه كلّيّه در نفى ولايت غير فقيهِ جامعالشرائط
تقرير چهارم: كاربرد واژههايى در اشاره بهولايت فقيه
بخش سوم اركان طرح
بخش چهارم ادلّه طرح
جمعبندى
قسمت دوم بررسى انديشه سياسى ابى الصلاح حلبى (374 - 447)
مقدمه
تبيين انديشه سياسى ابىالصلاح حلبى
تقرير يكم: بيان مصاديق ولايت فقيه
1 .ولايت حقوق اموال
2 .ولايت تنفيذ احكام
تقرير دوم: استفاده از ظهور واژه «سلطان الإسلام» و الفاظ مشابهآن
تقرير سوم: سلب ولايت از غيرِ فقيه جامعالشرائط
خلاصه تقرير سوم
شرايط ولايت فقيه نزد ابىالصلاح حلبى
ادلّه ولايت فقيه در نظر ابىالصلاح حلبى
قسمت سوم انديشه سياسى سيد مرتضى و سلّار ديلمى و شيخ طوسى
1 .سيدمرتضى (355 - 436 ه.ق)
1 .بازتاب ولايت فقيه در انديشه كلامى سيدمرتضى
2 .بازتاب ولايت فقيه در انديشه فقهى سيدمرتضى
2 .سلّار ديلمى (متوفاى 448 ه.ق)
انعكاس ولايت فقيه در ميراث فقهى سلّار
3 .شيخابوجعفر طوسى
1 .بازتاب «ولايت فقيه» در انديشه كلامى شيخطوسى
2 .بازتاب ولايت فقيه در ميراث فقهى شيخطوسى
يك نكته
كه شيخمفيد بهآن فتوا مىدهد
مرحله سوم پس از وفات شيخ طوسى
مقدمه
1 .قاضى ابنبرّاج (400 - 481 ه.ق)
بازتاب ولايت فقيه در انديشه سياسى ابنبرّاج
2 .ابنحمزه طوسى (متوفّاى حدود 550 ه.ق)
بازتاب ولايت فقيه در ميراث فقهى ابنحمزه
3 .قطب راوندى (متوفّاى 573 ه.ق)
4 .ابنزهره حلبى (511 - 585 ه.ق)
5 .محمدبنحسن كيدرى
6 و 7 .ابنابىالمجد حلبى و سديدبنالحمصى الرازى
مرحله چهارم از ابنادريس تا محقّق ثانى
مقدمه
1 .ابنادريس (543 - 598 ه.ق)
ابنادريس و احياى مجدّد نظريه ولايت فقيه
2 .محقّق حلّى (602 - 676 ه.ق)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى محقّق حلّى
انعكاس تفسير واژه حاكم در آثار فقيهان بعدى
3 .علّامه حلّى (648 - 726 ه.ق)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث علمى علّامه حلّى
نوآورى علّامه حلّى در باب ولايت فقيه
4 .نگاهى بهانديشه فخرالمحقّقين
5 .شهيد اوّل (734 - 786 ه.ق)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى شهيد اوّل
انعكاس ولايت فقيه در ميراث فقهى پساز شهيد اوّل
مرحله پنجم از محقّق ثانى تا نراقى
مقدمه
مبانى فقهى مشاركت فقيهان با سلطنت
احتمال يكم: نظريّه سلطنت مشروعه
احتمال دوم: ولايت انتصابى فقيه
الف) نگاهى بهبرخى اظهار نظرها
ب) گزارش مسافران خارجى از نقش علما در ساختار حكومت صفوى(11)
نتيجه
نظريه ولايت فقيه در مرحله پنجم
قسمت اوّل محقّق كركى تا محقّق اردبيلى
1 .محقّق كركى (868 - 940 ه.ق)(18)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى محقّق كركى
2 .شهيد ثانى (911 - 965 ه.ق)(29)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى شهيد ثانى
3 .محقّق اردبيلى (متوفّى 993 ه.ق)
بازتاب ولايت فقيه در ميراث فقهى محقّق اردبيلى
4 .صاحب مدارك
قسمت دوم دوره اخباريه
نگاهى بهاخبارىگرى و عوامل پيدايش آن
اخباريّه و «ولايت فقيه»
قسمت سوم حيات مجدّد اجتهاد
1 .وحيد بهبهانى (1118 - 1205 ه.ق)
بازتاب ولايت فقيه در ميراث فقهى وحيد بهبهانى
2 .شيخجعفر كاشفالغطاء (متوفّى 1227 ه.ق)(73)
3 .ميرزاى قمى (1151 - 1231 ه.ق)(78)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى ميرزاى قمى
4 .شيخحسن كاشف الغطاء (1206 - 1262 ه.ق)
ادلّه عقلى و نقلى ولايت فقيه از نظر شيخحسن كاشف الغطاء
5 .صاحب مفتاح الكرامة (متوفاى 1226 ه.ق)
6 .صاحب رياضالمسائل (متوفاى 231 ه.ق)
7 .سيد مجاهد (متوفاى 1242ه.ق)
44؛ موسوعة طبقات الفقهاء (المقدمه القسم الثانى)، ص357
362؛ مقدمه شرح اللمعة الدمشقيه، ج1، ص149
مرحله ششم از نراقى تا عصر امام خمينى(ره)
مقدّمه
قسمت اوّل از محقّق نراقى تا صاحب جواهر
1 .محقّق نراقى (1185 - 1245 ه.ق)(1)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى محقق نراقى
2 .صاحب عناوين (متوفاى 1250 ه.ق)
3 .صاحب جواهر (متوفاى 1266 ه.ق)
قسمت دوم ديدگاهها و انديشههاى تازه درباره ولايت فقيه
1 .شيخانصارى (1214 - 1281ه.ق)
بازتاب «ولايت فقيه» در ميراث فقهى شيخانصارى
الف) كتاب المكاسب
ادّله ولايت فقيه
ب) كتاب قضا و شهادات
كه از سلطه مطلق حكايت مىكند
ج) كتاب زكات
د) كتاب خمس
2 .فاضل دربندى (متوفاى 1286 ه.ق)
3 .محقّق همدانى (متوفاى 1322 ه.ق)
4 .سيد محمدآل بحرالعلوم (1261 - 1326 ه.ق)
5 .آقا نجفى (1262 - 1332 ه.ق)
6 .سيد عبدالحسين لارى (متولد 1264 ه.ق)
قسمت سوم از ميرزاى نايينى تا دوره معاصر
1 .محقّق نايينى (1277 - 1355 ه.ق)
انديشه سياسى نايينى در «تنبيه الأمّة»
ضرورت حكومت و اقسام حكومتها
راه رسيدن بهحكومت ولايى
مشروعيّت انتخابات و ولايت فقيه
مفهوم استبداد دينى در انديشه نايينى
حكومت ولايى در انديشه نايينى
نظريه غصب حكومت در انديشه نايينى
مبانى فقهى مشروطيت در انديشه نايينى
ديدگاه نايينى از امور حسبيه
2 .محقّق مامقانى (1290 - 1351ه.ق)
3 و 4 .محقّق اصفهانى و محقّق عراقى
5 .آيةاللَّه بروجردى
6 .فقيهان برجسته پساز آيةاللَّه بروجردى
حسبه و نظريه دولت
1 .محقّق نايينى و امور حسبيه
2 .شيخمحمدحسين كاشفالغطاء و امور حسبيه
3 .شيخعبدالكريم زنجانى و امور حسبيه
4 .امام خمينى و امور حسبيه
نتيجهگيرى
مرحله هفتم عصر امام خمينى