امتيازات مادى و ظاهرى از نظر رنگ و نژاد و قبيله و ثروت و منصب ، در حج مايه تطهير نفس از غرور و تكبر و تهذيب روح از ساير رذايل اخلاقى است .

حج در قرآن

1. تشريع وجوب حج :

وللّه على الناس حج البيت من استطاع اليه سبيلاً(291) براى خدا بر مردم است كه به سوى خانه او روند كسانى كه توانايى رفتن به سوى آن دارند.

2 - انجام مناسك حج در زمان مخصوص :

الحج اشهر معلومات (292) (انجام فريضه ) حج در ماه هاى معينى است .

3 - اعلام حج توسط حضرت ابراهيم عليه السلام :

و اذنّ فى الناس بالحج ياءتوك رجالاً و على كل ضامر ياءتين من كلّ فّج عميق (293) و مردم را دعوت عمومى به حج كن تا پياده و سواره بر مركب هاى لاغر از هر راه دور به سوى خانه خدا بيايند.

4 - فوايد مادى و معنوى حج :

ليشهدو امنافع لهم (294) تا شاهد منافع گوناگون خويش باشند.

5 - مساوات در حج :

سواء العاكف فيه و الباد(295) (مسجد الحرام را) براى همه مردم مساوى قرار داديم و اعم از كسانى كه در آن جا زندگى مى كنند و يا از نقاط دور وارد مى شوند.

6 - انگيزه حج و عمره قرب به خداوند :

واتمّوا الحجّ و العمرة للّه (296) حج و عمره را براى خدا به اتمام برسانيد.

7 - ياد خدا در طول مناسك وبعد از آن :

فاذا قضيتم مناسككم فاذكروا اللّه (297) هنگامى كه مناسك حج خود را انجام داديد ذكر خدا گوييد و به ياد او باشيد.

8 - بهره بردارى از توشه معنوى در حج :

الحج اشهر معلومات ... تزوّدوا فانّ خير الزّاد التقوى (298) زاد و توشه تهيه كنيد كه بهترين زاد و توشه پرهيزكارى است .

9 - طهارت ظاهرى و باطنى در حج :

ثم ليقضوا تفثهم (299) قرآن كريم در آيه فوق به يكى از مناسك حج كه تحصيل طهارت از آلودگيهاست اشاره مى كند.

در حديثى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم كه آن حضرت جمله فوق را به ملاقات امام عليه السلام تفسير كرد و هنگامى كه راوى درباره اين مساءله توضيح خواست و به تفسير اين آيه در مورد گرفتن ناخن و مانند اشاره آن كرد. امام عليه السلام فرمود: قرآن ظاهر و باطنى دارد يعنى مساءله ملاقات امام در اينجا به باطن آيه مربوط است .

اين حديث ممكن است اشاره به يك نكته لطيف باشد كه زائران خانه خدا بعد از انجام مناسك حج همان گونه كه آلودگى هاى بدن را برطرف مى سازند بايد آلودگى هاى روح و جان خود را با ملاقات امام عليه السلام و پيشواى خود برطرف سازند و لذا در حديث ديگرى از امام باقر عليه السلام مى خوانيم : تمام الحج لقاء الامام تكميل حج به آن است كه انسان امام را ملاقات كند. در واقع هر دو تطهير است يكى تطهير ظاهر از چرك ها و آلودگى ها و ديگرى تطهير باطن از ناآگاهى و مفاسد اخلاقى (300)

حج در احاديث

1. حج جهاد ضعيفان :

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : افضل الجهاد حج مبرور و هو احد الجهادين و هو جهاد الضعفاء(301) برترين جهاد در راه خدا، حج پذيرفته شده به درگاه الهى است و آن يكى از دو جهاد است يعنى جهاد ضعيفان است .

2 - عدم تعطيل حج :

قال الصادق عليه السلام لو عطّل الناس الحج لوجب على الامام ان يجبرهم على الحج (302) اگر مردم حج را تعطيل كردند بر امام مسلمين لازم است آنها را وادار به رفتن حج نمايد.

3 - انفاق در مسير حج :

قال الصادق عليه السلام من انفق درهما فى الحج كان خيرا له من ماءة الف درهم ينفقها فى حقّ(303) كسى كه يك درهم درباره حج خانه خدا انفاق كند، از صد هزار درهمى كه در راه حق انفاق گردد، برتر است .

4 - قناعت براى سفر حج :

ان استطعت ان تاءكل الخبز والملح وتحجّ فى كل سنة فافعل (304) اگر با قناعت مى توانى نان ونمك بخورى وحج بروى اين كار را بكن .

5 - برترين عبادت :

قال الصادق عليه السلام ما عبداللّه بشئ افضل من الصّمت و المشى الى بيته (305)