محمد عابدي ميانجي
نجمه، مادر امام رضا عليهالسلام ، ميفرمايد: زماني كه فرزند بزرگوارم را باردار بودم، هرگز احساس سنگيني نميكردم. وقتي ميخوابيدم، صداي تسبيح و تهليل و تمجيد حق تعالي را از درونم ميشنيدم. هراسان از خواب بيدار ميشدم؛ ولي ديگر آن صدا به گوش نميرسيد. وقتي به دنيا آمد، دستهايش را بر زمين گذاشت؛ سر مطهرش را به سوي آسمان بلند كرد، لبهايش را تكان داد، ولي نفهميدم چه ميگويد. نزد امام كاظم عليهالسلام رفتم، او فرمود: «نجمه، كرامت پروردگار گوارايت باد.»
فرزندم را در پارچهيي سفيد پيچيدم و نزد حضرت بردم. وي در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه خواند. آن گاه آب فرات خواست و كامش را با آن برداشت. سپس نوزاد را به من بازگرداند و فرمود: بگير اين را كه ذخيرهي خداوند در زمين و حجّت خدا بعد از من است.2
و چنين بود كه هشتمين خورشيد امامت در روز جمعه، يازدهم ذيقعده، در مدينه ديده به جهان گشاد.3 پدرش امام موسي كاظم عليهالسلام ، هفتمين امام شيعيان، و مادرش «نجمه»4 الگوي خردورزي، دينباوري، حيا و عبادت بود. بزرگواري اين بانو چنان بود كه حميده، مادر امام كاظم عليهالسلام ، هرگز نزدش نمينشست و در جهت تعظيم و احترام وي ميكوشيد. رؤياي صادق حميده را ميتوان يكي از دليلهاي احترام بسيار وي به نجمه دانست. او شبي رسول خدا صلياللهعليهوآله را در خواب ديد كه فرمود: حميده، نجمه را به فرزندت موسي ده؛ از او فرزندي به دنيا خواهد آمد كه بهترين اهل زمين است.5
بر اين اساس، وي نجمه را در اختيار امام موسي كاظم عليهالسلام قرار داد و به وي گفت: فرزندم، كنيزي است كه در زيركي و كرامتهاي اخلاقي بهتر از او نديدهام. ميدانم هر نسلي كه از وي به وجود آيد پاكيزه و مطهر خواهد بود.
وقتي امام رضا عليهالسلام به دنيا آمد، مادرش را طاهره ناميدند. او به عبادت عشق ميورزيد و ميگفت: دايهيي بيابيد تا مرا در شير دادن ياري دهد... . شيرم كافي است، ولي پرداختن به شير نوزاد سبب شده نوافل و ذكرهايي كه به آنها عادت كرده بودم، كاستي پذيرد.6
نام حضرت علي، كنيهاش ابوالحسن و القابش رضا، صابر، فاضل، رضي، وفي، قرة اعين المؤمنين و غيظ الملحدين است.7 علي بن يقطين دربارهي كنيهي حضرت ميگويد: نزد امام كاظم عليهالسلام رفتم و دريافتم فرزندش علي بن موسي الرضا عليهماالسلام نيز نزد وي شتافته است. امام فرمود: علي بن يقطين، همين علي، آقاي فرزندان من است. آگاه باش، من كنيهام [ابوالحسن [را به وي دادم.8
بزنطي دربارهي لقب حضرت ميگويد: به امام محمد تقي عليهالسلام عرض كردم: گروهي از مخالفانتان چنان ميپندارند مأمون پدر بزرگوارتان را همزمان با پذيرش ولايت عهدي، رضا لقب داد.