پيش از بررسى ابزارهاى سياست پولى، شايسته است عوامل مؤثر در تغيير حجم پول، و همچنين فرآيند تأثيرگذارى آنها را شناسايى كنيم. بدين منظور ابتدا به تعريف مفاهيم و تبيين مطالب ديگرى كه براى شناخت موضوع مورد بحث لازم مى باشند، مى پردازيم.
حجم پول، عبارت است از ميزان اسكناس و مسكوك در دست اشخاص (cu)به اضافه سپرده هاى ديدارى بخش خصوصى نزد بانكها (D). سپرده هاى ديدارى از اين جهت جزو حجم پول به حساب مى آيدكه به محض مراجعه صاحب حساب قابل دريافت است، و به علاوه از طريق چك مبادله مى شود. بنابراين درجه نقدينگى آن مانند اسكناس و مسكوك است. M1=CU+D
از آنجا كه موجوديهاى مردم در حسابهاى پس انداز و مدت دار (LD) نيز مى تواند با سرعت به قدرت خريد تبديل شود، مجموع وجوه را در حسابهاى مدت دار و پس انداز در اصطلاح شبه پول «near money» مى گويند.
مجموع حجم پول و شبه پول را نقدينگى مى نامند. در نوشتارهاى اقتصادى معمولاً نقدينگى را با M2 نشان مى دهند.
عده اى از محققان خارجى، تعاريف گسترده ترى از پولى و اجزاى آن ارائه داده اند؛ از جمله معرفى M3 و L.
پايه پولى يا پول پرقدرت عبارت است از منابعى كه بانكهاى تجارى مى توانند با استفاده از آنها به بسط حجم پولى بپردازند.