ملاحظه مى كنيد كه مغز آدمى در بيست سالگى به رشد نهايى خود مى رسد، ولى پوشش كامل رشته هاى عصبى قشر مغز، كه با فعاليت هاى ادراكى رابطه مستقيم دارد، با اختلاف تفاوت سرعت پوشش در افراد، تقريبا در سنين متوسط زندگى صورت مى گيرد. بنابراين ، به هر نسبتى كه سن نوجوان بالا مى رود و به سنين متوسط عمر نزديك تر مى شود، نيروى درك و تعقلش كامل تر مى گردد.
(قال على عليه السلام : و يستكمل عقله فى ثمان و عشرين سنة .(149) )
على عليه السلام مى فرمايد: عقل آدمى در 28 سالگى كامل مى شود.
(و عنه عليه السلام و ينتهى عقله فى خمس و ثلثين و ما كان بعد ذلك فبالتجارب .(150) )
و نيز فرموده است آخرين مرحله نهايى تكامل طبيعى عقل ، در 35 سالگى است و از آن پس ، هر ترقى و كمالى كه نصيب عقل مى شود، تجربى است نه طبيعى .
نتيجه اين مطلب در سه جمله خلاصه مى شود:
1. مغز آدمى مركز مادى تعقل و تفكر است .
2. تا زمانى كه مغز هر انسانى به رشد نهايى خود نرسيده و تارهاى عصبى قشر مغز از ماده ميلين به طور كامل پوشيده نگشته ، وسيله تعقل و تفكر او كامل نشده است .
3. گرچه در سه سال اول زندگى ، مغز كودك در حدود 85 درصد رشد مى كند، ولى 15 درصد باقيمانده ، كه ميزان رشد نهايى مغز است و همچنين پوشش تارهاى عصبى ، كه وسيله شكفتگى كامل دستگاه تعقل است ، با گذشتن ساليان دراز به دست مى آيد و تا حدود 35 سالگى طول مى كشد.
اگر نوجوانان به اين سه نكته طبيعى توجه كامل نمايند، به رمز نارسايى عقل خود پى مى برند و به خوبى مى فهمند كه تا دوران بلوغ را طى نكنند و ايام جوانى را پشت سر نگذارند، نيروى دركشان به رشد نهايى خود نمى رسد و از كمال عقل برخوردار نخواهند شد.