جوان از نظر عقل و احساسات

سرعت رشد

(در اين دوره ، در نتيجه سرعت رشد بدنى ، قد انسان زود به زود بلند مى شود. طفل ابتدا خيلى زود رشد مى كند. بين تولد و پنج سالگى به طور متوسط قدش دو برابر مى شود. از آن پس ، به شهادت منحنيات آمارها، جهتش نقصان مى يابد. در حدود ده سالگى به حداقل خود مى رسد. از آن پس رشد از سر گرفته مى شود. معمولا پسران از 12 سالگى و دختركان يك سال زودتر از آنها شروع مى نمايند. در دوران بلوغ معمولا قد شخص 20 تا 25 سانتيمتر اضافه مى شود و اين مقدار نسبت به تمام رشد و نمود بدن انسان زياد نيست ، امام چون اين تغيير به سرعت و حتى ناگهانى انجام مى گردد، موجب تعجب فراوان مى شود. بسا اتفاق مى افتد كه در چند ماه ، مثلا در دوران يك ناخوشى طويل ، 10 سانتيمتر بر طول قد اضافه مى شود و حال آن كه سابقا اين اندازه رشد، طى ساليان دراز به دست مى آيد.)(112)

نمو استخوانها

استخوان بندى انسان تكيه گاه عضلات مختلف بدن است . رشد طبيعى و غيرطبيعى آنها ميزان قامت طبيعى و غيرطبيعى انسان است . استخوان ها از زمان ولادت تدريجا رشد مى كنند و با نمو آنها، طول قامت و تناسب اندام كودك افزوده مى شود، ولى در دوران بلوغ به شدت تحت تاءثير عوامل رشد قرار مى گيرند، با سرعت و به طور جهش نمو مى كنند تا به آخرين مراحل تكاملى و رشد نهايى خود برسند.

رشد نهايى قامت

(قال على عليه السلام : و يستكمل طوله فى اربع و عشرين سنة .(113) )

على عليه السلام در ضمن حديثى ، مدارج تكامل و رشد انسان را در سنين مختلف ، تا رسيدن به دوران بلوغ و آخرين مرحله نمو شرح داده ، و درباره رشد استخوان هاى طولى بدن كه ملاك طول قامت انسان است ، فرموده ، در سن 24 سالگى استخوان هاى دراز و قامت آدمى به رشد نهايى خود مى رسند و سپس متوقف مى گردند.

(اولين نشانه بلوغ ، رشد سريع بدن ، مخصوصا استخوان هاى دراز است . ارتباط رشد استخوان با هورمون هاى جنسى آن قدر زياد است كه مى شود با عكس بردارى از استخوان ها، تاريخ شروع بلوغ جنسى را پيش بينى كرد.)(114)