خوك گويد خدا را سپاس مىگويم كه مرا خوك خلق كرد و كافر نيافريد و كافر مىگويد خداى را ستايش مىكنم كه مرا كافر خلق كرد و منافق قرار نداد و انسان منافق مىگويد خداى را سپاس مىگويم كه مرا منافق خلق كرد و بىنماز نيافريد»(1).
انيكه مقصود پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) از اين روايت چه بوده و چگونه اين كلام رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) قابل توجيه مىباشد نياز به توضيح و تفسير دارد كه بصورت خلاصه بيان مىشود.
تقدم هر كدام از اين فرازهاى حديث بسيار حساب شده و دقيق بيان شده است يعنى تقدم سگ بر خوك و خوك بر كافر و كافر بر منافق و منافق بر تارك الصلاه بخاطر برترى و امتيازى است كه هر كدام بر ديگرى دارد. يعنى ترتيب هر كدام به جهت امتيازاتشان مىباشد والاّ رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) مىتوانستند اين ترتيب را رعايت نفرمايند. اينكه سگ مىگويد خدا را شاكرم كه مرا خوك خلق نكرده است و يا خوك با زبان حيوانى خويش مىگويد اينكه خدا مرا كافر نيافريده است او را شاكرم و كافر چون منافق نشده خدا را سپاس مىگويد و نيز منافق به نفاق خود راضى شده كه بىنماز نباشد هر چند كه بىنماز واقعى است نه ظاهرى. بايد سرّى در اين جملات نهفته باشد كه ما به برخى از آن اسرار اشاره مىكنيم.
1 ـ جامع الاخبار، ص71 حديث آخر.