سيد عباس رفيعي پور قال رسول اللّه صلياللهعليهوآله : «شَعْبانُ شَهري؛ پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله فرموده است: شعبان ماه من است.»1 1 ـ اعمال عبادي مخصوص اين ماه 1 ـ استغفار امام صادق عليهالسلام دربارهي استغفار در ماهِ شعبان فرموده است:
مَنْ قال في كل يوم مِن شعبان سبعين مرّة: «استغفر الله الَّذي لا اله الاّ هو الرحمن الرحيم، الحيّ القيّوم و اتوب اليه» كتب في الافق المبين. قال: قلت: وما الافق المبين؟ قال قاع بين يدي العرش، فيه انهار تطّرد فيه من القدحان عدد النجوم؛2 2 ـ هر روز صد بار «صلوات بر محمّد و آل محمّد» و صد بار «لا حول ولاقوَّة الا باللّه» خوانده شود.3 3 ـ خواندن مناجات شعبانيه1 4 ـ هر روز صلوات امام سجاد عليهالسلام هنگام ظهر خوانده شود.
مطلع اين صلوات چنين است:
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلي مَحَمَّدٍ وَ آلِ مَحَمَّدٍ شَجَرَةٍ النُّبُوَّةٍ وَ مَوْضِعِ الرِّسالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلائِكَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ اَهْلِ بَيْتِ الْوَحْيِ...»2 5 ـ روزه:
روزه گرفتن در اين ماه هر اندازه كه ممكن باشد، سفارش شده است.
در سخنان گهربار معصومين عليهمالسلام از روزهي اين ماه به «كفارهي گناهان بزرگ» تعبير شده است.3 بنا به تقاضاي حضرت علي عليهالسلام پيامبر اكرم صلياللهعليهوآله در حديث مفصلي ثواب روزه گرفتن در اين ماه را برشمرده است كه به فرازهايي از آن روايت اشاره ميشود:
«من صام اوّل يوم من شعبان كتب اللّه له سبعين حسنة... . من صام خمسة عشر يوما من شعبان، ناداه ربُّ العزَّة: و عزتي و جلالي لا اُحرقك بالنّار... من صام تسعة و عشرين يوما من شعبان، نال رضوان اللّه الاكبر؛ كسي كه روز اوّل از ماه شعبان را روزه بگيرد، خداوند براي او هفتاد حسنه مينويسد ... كسي كه 15 روز از ماه شعبان را روزه بگيرد، خداوند او را ندا ميدهد كه به عزت و جلالم تو را به آتش نسوزانم. كسي كه 29 روز از ماه شعبان را روزه بدارد، به رضوان بزرگ خدا ميرسد... .»4 6 ـ صدقه از امام ششم عليهالسلام نقل شده است كه: خداوند؛ صدقهي اين ماه را پرورش ميدهد و روز قيامت مانند كوه احد ديده ميشود.5 7 ـ معاشرت خوب با مردم و نيكي به پدر و مادر6 8 ـ امر به معروف و نهي از منكر1 9 ـ هزار مرتبه ذكر لا اله الا اللّه ولانعبد الاّ ايّاه مخلصين له الدين و لو كره المشركون، گفته شود.2 از امام صادق عليهالسلام روايت شده است:
«وَ كثروا في شعبان الصلوة علي نبيّكم و أهله؛ در ماه شعبان بر پيامبرتان صلياللهعليهوآله و اهل بيت او، بسيار صلوات بفرستيد.»3 10 ـ به استقبال رمضان رفتن ابا صلت ميگويد: «در آخرين جمعهي شعبان، خدمت حضرت رضا عليهالسلام رسيدم؛ فرمود: ابا صلت! بيشتر ماهِ شعبان گذشت و اين آخرين جمعهي آن است؛ كوتاهيهاي گذشته را در آن جبران نما. به كارهاي سودمند بپرداز. از جمله دعا، استغفار و تلاوت قرآن را بيشتر كن. از گناهانت توبه نما، تا با اخلاص از ماه (رمضان) استقبال كني.
سپس فرمود: در باقيماندهي اين ماه اين ذكر را فراوان بگو: «اَللّهُمَّ اِن لمْ تَكُنْ غَفَرْتَ لَنا فيما مَضي مِنْ شَعْبانَ فاغْفِرْ لَنا فيما بَقِيَ مِنْهُ»4 مناسبتها و اعمال اختصاصي روزهاي ماه شعبان روز اوّل ماه شعبان اعمالي كه در اين روز به آنها سفارش شده است عبارتند از:
روزه گرفتن، نماز خواندن، زكات دادن، امر به معروف و نهي از منكر كردن، نيكي به پدر و مادر و خويشان و همسايگان نمودن، صدقه پرداختن به فقرا و مساكين و بين مردم صلح برقرار كردن.5 از امام صادق عليهالسلام روايت شده است: «كسي كه اول شعبان را روزه بدارد، بهشت بر او واجب ميشود.»6 ---( * * * )--- روز سوم ماه شعبان مناسبت:
ميلاد امام حسين عليهالسلام در سال چهارم ه·· . ق.7 اعمال وارده:
1 ـ روزه داشتن8 2 ـ خواندن اين دعا:
اَللّهُمَّ اِنّي اَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْمُولُودِ في هذا الْيَوْمِ الموعود بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلالِهِ وَ بَكَتْهُ السَّماءُ وَ مَنْ فيها وَ مَنْ عَلَيْها... .1 ---( * * * )--- روز چهارم ماهِ شعبان ولادت حضرت ابوالفضل عليهالسلام در سال بيست و دوم ه·· . ق.2 ---( * * * )--- روز پنجم ماهِ شعبان ولادت حضرت امام زين العابدين عليهالسلام در سال سي و هشت ه·· . ق.3 ---( * * * )--- شب سيزدهم دو ركعت نماز كه در هر ركعت بعد از حمد، سورهي ياسين، ملك و اخلاص خوانده شود.4 ---( * * * )--- شب چهاردهم چهار ركعت نماز، هر دو ركعت با يك سلام مثل شب سيزدهم رجب5 ---( * * * )--- روز پانزدهم ولادت با سعادت منجي عالم بشريّت حضرت بقيةالله الاعظم امام زمان (عج) ---( * * * )--- شب پانزدهم 1 ـ غسل6 2 ـ احياي اين شب بسيار فضيلت دارد و از جهت عظمت بعد از شب قدر قرار دارد.7 3 ـ زيارت امام حسين عليهالسلام 8 4 ـ شش ركعت نماز مطابق دستور شب سيزدهم ماه رجب و شعبان 5 ـ دعاي مخصوص9 6 ـ زيارت امام زمان10 7 ـ خواندن دعاي كميل (حضرت علي عليهالسلام اين دعا را در شب نيمه شعبان در سجدهي نماز ميخواندند.)11 ---( * * * )--- روز پانزدهم 1 ـ غسل12 2 ـ زيارت امام زمان (عج)13 ---( * * * )--- روز بيست و هشتم ماه شعبان 1 ـ روزه.
از ثامن الحج علي بن موسي الرضا عليهالسلام نقل شده است: «كسي كه سه روز آخر شعبان را روزه بدارد و آن را به ماه رمضان متصل كند، از گناهان، همانند لحظهي ولادت، پاك ميشود.»1 ---( * * * )--- شب سيام ماه شعبان دعاي مخصوص2 ---( * * * )---
1 ـ همان. 1 ـ بحارالانوار، ج 97، ص 68. 1 ـ بحار الانوار، ج 97، ص 80، ح 47. 1 ـ مفاتيح الجنان، ص 156. 1 ـ همان، ج 97، ص 56. 2 ـ تقويم عبادي. 2 ـ معاني الاخبار، ص 229؛ خصال، ج 2، ص 139.. 2 ـ اين دعا را در مصباح كفعمي، ص 564 مطالعه كنيد. 2 ـ مصباح المتهجد، ص 711. 2 ـ همان، ص 59. 3 ـ همان. 3 ـ مفاتيح الجنان، ص 155. 3 ـ ارمغان مجلسي، چاپ انتشارات رسالت، چاپ دوم، ص 23. 3 ـ بحار الانوار، ج 97، ص 91، حديث 5. 4 ـ مفاتيح الجنان، ص 142. 4 ـ همان، ج 97، ص 70 ـ 69. 4 ـ بحارالانوار، ج 97، ص 77، ح 38. 5 ـ همان. 5 ـ همان، ج 97، ص 91، ح 3؛ امالي صدوق، ص 373. 5 ـ همان، ج 97، ص 73، ح 17؛ عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 51. 6 ـ همان، ص 59. 6 ـ عروة الوثقي، ج 1، ص 461. 7 ـ مصباح المتهجد، ص 757. 7 ـ بحار الانوار، ج 97، ص 85، ح 5. 8 ـ همان، ح 4. 8 ـ تقويم عبادي، ص 76. 9 ـ مصباح كفعمي ـ ص 545. 9 ـ مصباح المتهجد، ص 758. 10 ـ همان. 11 ـ مصباح المتهجد، ص 774. 12 ـ عروة الوثقي، ج 1، ص 461. 13 ـ مفاتيح الجنان، ص 170.