است .
اينها به عنوان نمونه بود و در يك تبيين كلى ، چنانچه در آموزشهاى امامان ما آمده است ، بايد اصل و فرع و مهم و اهم ، نيك شناخته شود و موضع اجتماعى و زمان آن رعايت گردد. تا جامعه دچار ادبار(به تعبير امام على (ع *))* و عقب گرد، نشود.
اكنون در بررسى نظام شهرى قم ، بررسى مسائل اصلى حيات انسانى كه امت مسلمان ايران دارند، ضرورى است و اين به مسئولان جامعه مربوط است . حال پس از اين مسائل ، كه مسائل اصلى يك جامعه و امت است ، به مسائلى بر مى خوريم كه گهگاه ممكن است در منطقه اى يا شهرى باشد و در شهر ديگر نباشد و ما در اين بررسى ، به اين مسائل اشاره مى كنيم .
3- در آموزشهاى اسلام به دو بعد حيات آدمى نگريسته شده است ، يعنى بعد مادى و بعد معنوى ، از اينرو درباره جسم و جان و ماده و معنا و اخلاق و اقتصاد و ظاهر و باطن همه و همه تكليف دينى وجود دارد، و در يك نظام اسلامى ، مردمان و آباديهاى اسلامى در هر دو بعد نيرومند و پرتوان باشند.
قرآن در آياتى دستور داده است كه آموزشهاى وحى را با قوت و قدرت دريافت كنند:
خذوا ما اتيناكم بقوه ... (52) آنچه را به شما داديم با نيرومندى دريافت كنيد.
و اين نيرو گرفتن احكام خدا و عزم راستين داشتن هم چنان است كه امام صادق (ع ) گفت :
اسحاق بن عمار: قال ساءلت اباعبدالله (ع ) عن قول الله : (خذوا ما اتيناكم بقوه ) اقوه فى الابدان ام قوع فى القلوب ؟ قال : فيهما جميعا (53) از امام صادق (ع ) پريدم مقصود از قوت در اين فرموده خداوند: (خذوما) قوت در ابدان است يا در ارواح ؟ فرمود (در هر دو با هم ).
و در روايت ديگر آمده است :
امام حسن (ع ):
واعمل لدنياك كانك تعيش ابدا، واعمل لا خرتك كانك تموت غدا (54) در كار دنيا چنان بكوش كه گويى هميشه زنده اى ، و در كار آخرت چنان ، گويى فردا خواهى مرد.
اكنون مطالبى را در اين زمينه مى آوريم ، كه دين باوران متعهد و مسئول جامعه ما را مفيد افتد:
مسئله نظافت شهرى از اهم مسائل است كه تاءثيرى اصولى در تربيت و بهداشت و رشد مردم ، بويژه كودكان و خردسالان دارد. اين موضوع بايد در راءس مسائل شهرى قرار گيرد و با انبوه تعاليم اسلام درباره نظافت ، بهداشت و پاكيزگى ، همانندى داشته باشد و با خواسته هاى انقلاب همسو شود. و چون شهر بر حاشيه كوير هشته است دقت و نظافت در آن بيشتر لازم است .
نظافت شهر، سروسامان دادن به خيابانها، ميدانها محله ها و كوچه هاى شهر را لازم دارد. تنظيم و تعرض خيابانها، كوچه ها و درختكارى در حاشيه آنها و در ميدانها و ايجاد فضاى سبز، پاركها بويژه براى خردسالان و جمع آورى آنها از كوچه ها، از ضروريات شهرى است ، حتى تعرض معابر نيز لازم است ؛ زيرا مه گذرگاهها و راهها و رفع موانع از آن ، از جمله تعاليم اسلامى است و هنگامى كه ضرورت عبور و مرور و رفاه مردم اقتضا كند بايد به تعرض خيابانها و معابر دست زد، منتهى بايد اگر اشخاص زيان مى بينند، جبران شود.
درختكارى بويژه در شهرهايى كويرى چون قم ، در نظافت شهر و بهبود هواى آن ، اثر بسزايى دارد و اين در شهر قم بايد مورد توجه كافى باشد.
رودخانه قم از مشكلات شهر است كه در همه امور شهر تاءثير دارد بويژه در نظافت محيط و هواى شهر. كار ارزشمندى در اين زمينه تغيير مسير رودخانه است كه از بيرون قم با حفر كانالى ، اين آبراه به بيرون شهر منتقل شود.
مهمتر و اصولى تر از اين ، استفاده از آب اين رودخانه است و اين با بستن سد امكان دارد و در درجه نخست بايد بودجه صرف اين كار شود كه كارى حياتى است و منبع رشد توليد و بهره بردارى از زمينهاى فراوان و