ذر همان اوضاع و شرايطى مه روز به روز فاصله حكومتهاى اموى و عباسى از حقيقت اسلام بيشتر مى گشت و عدالت و مساوات اسلامى كنار گذاشته مى شد، و تعاليم مستضعف گراى آن بيشتر فراموش مى گرديد، و حاكمان روش عملى تساوى حاكم و خليفه با ضعيف ترين مردم را كه از تعاليم اسلامى و شيوه پيامبر(ص ) و امام على (ع ) بود- زير پا مى گذاشت و فاصله هيئت حاكمه و اطرافيان و گردانندگان آن از مردم ، روز به روز بيشتر مى شد، و محروميت و فقر و بيداد ميان توده ها بيشتر گسترش مى يافت ، اقبال مردم به اصول و معيارهاى اصيل اسلامى فزونى مى يافت و توجه آنان به امامان تشيع و و مكتب علوى همگانى تر مى شد و قيامها و شورشهايى در جهت بازگشت به اسلام محمدى و علوى و ستيز با اسلام اموى و عباسى پديد مى آمد. خلفاى اموى و عباسى - و بويژه عباسى - با چنين نفوذ معنوى و فرهنگى و آگاهى اجتماعى و سياسى روياروى بودند، و آنرا براى خود و خطرى بزرگ مى ديدند و هر كدام براى اين جريان عميق اجتماعى و مردمى چاره اى مى انديشيدند. هارون به تبعيد و زندانى كردن امام موسى بن جعفر(ع ) دست زد؛ تا از نشر افكار اصيل اسلامى جلوگيرى كند و از خطر واژگونى نظامش بكاهد؛ ماءمون سياست زيركانه ديگرى بكار برد و آن اعطاى ولايت عهدى به امام رضا(ع ) بود، براى اينكه از نزديك بتوان آن امام محبوب مردم را زير نظر داشته باشد اين بود كه حضرت رضا(ع ) را به خراسان آورده و تحت مراقبت قرار داد.
امام رضا(ع ) كه بزرگ خاندان پيامبر(ص ) در عصر خويش و امام شيعيان بود، هنگامى كه مدينه را ترك كرد و به ايران روى آورد برخى از علويان نيز چنين كردند، از آن جمله خواهر گرامى آن امام ، يعنى دخت والا گهر امام موسى بن جعفر(ع )، نيز به اين ديار روى آورد. و چنانچه از برخى روايات بر مى آيد: آن حضرت در دوران اختناق هارونى و زندانهاى طولانى پدر، و شرايط اجتماعى دشوار آن زمان ، و محدوديتهاى كوبنده اى كه براى علويان و امامزادگان بود؛ امكان اختيار همسر نيز نيافت . بى ترديد مى توان گفت كه آن بانوى بزرگ ، روحى ملهم و آينده نگر داشت و با توجه به آينده قم و محوريتى كه بعدها براى اين سرزمين پيش مى آيد- محوريتى كه آرامگاه ايشان مركز آن خواهد بود- بدين ديار روى آورد. در تاريخ به ثبت رسيده است (33) كه حضرت فاطمه معصومه (ع ) در ساوه بيمار شد. در اين هنگام از قم و فاصله آن از ساوه پرسيد و دستور داد او را به قم بياورند. و بدينگونه خود را به قم رسانيد و در اين سرزمين مدفون گشت . اين جريان به خوبى روشن مى كند كه آن بانوى الهى ، به آينده اسلام و موقعيت اين سرزمين توجه داشته است و خود را با شتاب بدين سرزمين رسانده و محوريت و مركزيت آن را با مدفن خود پايه ريزى كرده است .
حضرت فاطمه معصومه ، از جمله زنان بسيار نادرى است كه به معنى واقعى كلمه ، (تالى تلو) معصومند. يعنى از مقام ولايت عامه الهى كه ويژه چهارده تن مى باشد، و از زنان تنها حضرت فاطمه (ع ) داراى آن مقام است ، چون بگذاريم ، زنان نادرى ظرفيت آنرا داشتند كه بيشترين بخش از فروغ جاودان و نور الهى ولايت را دريافت كنند و به اين مقام بس رفيع برسند و خويش را در كمالات معنوى همسان و همانند معصومان بسازند، چون حضرت زينب (ع ) و حضرت فاطمه معصومه (ع ).
در تعاليم آسمانى ، بويژه قرآن ، از زنان بزرگ و كاملى سخن رفته است و خداوند خود، آنانرا ستوده است ، از جمله حضرت مريم ، حضرت آسيه و...
و در آياتى از قرآن ، حضرت فاطمه دختر گرامى پيامبر(ص ) منظور بوده است ، از آن جمله آيه تطهير و آيه مباهله و سوره هل اتى و... كه در كتب تفسير و حديث فرق اسلام ثبت شده است .
حضرت معصومه (ع ) از نمونه زنان نادرى است كه جهان به خود ديده است ، قرب و منزلت خدايى اين بانوى بزرگ ، و روح عظيم و الهى او، در مورد امامان چنين توصيف شده است :
امام صادق (ع ):
الا ان قم حرمى و حرم من بعدى ... تقبض فيها بمراه هى من ولدى و اسمها فاطمه بنت موسى ، يدخل بشفاعتها شيعتى الجنه باجمعهم (34) . بدانيد مه قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است ، زنى از فرزندان من در اين