نه (جفاكار و ستمگر) كه با ستم خـود بـا آنان قطع رابطه نمايد و نه (ترسنده از تغيير ايّام ) كه در آن صورت عدّه اى را به خـود نـزديـك و عـدّه اى ديـگـر را طـرد نـمـايـد. و نـه (رشـوه خـوار در قـضـاوت ) كـه حـقـوق را پايمال و حكم شرع را بيان ننمايد و نه (تعطيل كننده سنّت ) باشد كه امّت را به سوى هلاكت بكشاند.) (72) شـرايـط و ويـژگـى هـاى يـاد شـده عـلاوه بـر شـرايـط عـمـومـى نـظـيـر مـرد بـودن ، عـقـل و درايـت كـافـى داشـتـن ، حـلال زادگـى ، مـؤ مـن و شيعه اثنى عشرى بودن است كه از جمله شرايط مشترك ولىّ فقيه و مرجع تقليد است و در رساله هاى عمليّه ذكر شده است .
لازم بـه يـادآورى اسـت كـه در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران ، با الهام از فرامين حيات بخش اسلام صفات و شرايط رهبر به شرح زير تعيين شده است :
1 ـ صلاحيت علمى لازم براى افتا در ابواب مختلف فقه .
2 ـ عدالت و تقواى لازم براى رهبرى امّت اسلام .
3 ـ بينش صحيح سياسى و اجتماعى ، تدبير، شجاعت ، مديريت و قدرت كافى براى رهبرى .
در صـورت تـعـدّد واجـديـن شرايط فوق ، شخصى كه داراى بينش فقهى و سياسى قوى ترى باشد، مقدّم است .(73)
هـدف هـا و بـرنامه هاى حكومت اسلامى ، همان هدف هاى بعثت و رسالت پيامبران الهى است و ولىّ فـقـيـه به عنوان خليفه و جانشين پيامبر(ص ) و ائمّه اطهار(ع )، وظايف و مسؤ وليّت هاى آنان را برعهده دارد و موظّف به اجراى آن ها است . لازمه موفقيّت در اجراى وظايف و مسؤ وليّت ها، داشتن اختيارات متناسب با آن است ؛ زيرا اعطاى اختيارات متناسب با وظايف و مسؤ وليّت ها، يك حكم عقلى است .
قـانـون اسـاسـى جمهورى اسلامى ، با الهام از احاديث ائمّه معصومين (ع ) و سيره و سنّت پيامبر گـرامـى اسـلام (ص )، وظايف و اختياراتى براى (ولىّ فقيه ) مشخّص كرده است كه در دو بخش به آن اشاره مى شود. ابتدا وظايف و اختيارات ولىّ فقيه در قانون اساسى و سپس نحوه ارتباط ولى فقيه با اركان نظام در قانون اساسى ، مورد بررسى قرار خواهد گرفت .
در اصل يكصد و دهم قانون اساسى درباره ، وظايف و اختيارات رهبر اين گونه آمده است :
1 ـ تـعـيين سياست هاى كلّى نظام جمهورى اسلامى ايران پس از مشورت با مجمع تشخيص مصلحت نظام .
2 ـ نظارت بر حُسن اجراى سياست هاى كلّى نظام .
3 ـ فرمان همه پرسى .
4 ـ فرماندهى كل نيروهاى مسلّح .
5 ـ اعلان جنگ و صلح و بسيج نيروها.
6 ـ نصب و عزل و قبول استعفاى :
الف ـ فقهاى شوراى نگهبان
ب ـ عالى ترين مقام قوّه قضاييه
ج ـ رئيس سازمان صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران
د ـ رئيس ستاد مشترك
ه ـ فرمانده كلّ سپاه پاسداران انقلاب اسلامى
و ـ فرماندهان عالى نيروى نظامى و انتظامى
7 ـ حلّ اختلاف و تنظيم روابط قواى سه گانه
8 ـ حلّ معضلات نظام كه از طريق عادى قابل حل نيست ، از طريق مجمع تشخيص مصلحت نظام
9 ـ امضاى حكم رياست جمهورى پس از انتخاب مردم ...
10 ـ عـزل رئيـس جـمـهـور بـا در نـظر گرفتن مصالح كشور پس از حكم ديوان عالى كشور به تـخـلّف وى از